Üniversitesi tarafından yapılması planlanan Ulusal Raylı Sistemler Araştırma ve Test Merkezi Projesi’nin (URAYSİM) kamu yararına aykırı olduğu gerekçesiyle açılan davanın ‘bilirkişi heyeti raporu’nda çarpıcı bulgular yer aldı.

5 akademisyen ve 2 mühendisten oluşan heyet 77 sayfalık raporunda, proje kapsamında kamulaştırılması öngörülen 6 milyon metrekare büyüklüğündeki arazinin “Tarımsal Sit konumunda birinci sınıf tarım arazilerine, mera alanına, yola, DSİ sulama alanı sınırına, doğalgaz boru hattına, sanayi alanına, yerleşim bölgesine, Porsuk Nehri taşkın alan sınırına ve ‘Büyük Kervan Yolu’ rotası üzerinde arkeolojik sit alanına” isabet ettiği vurgulandı. Projenin bu haliyle ‘kamu yararına uygun olmadığı” tespitinde bulunan bilirkişi heyeti, test yollarının bölgede daha kıraç topraklara kaydırılması tavsiyesinde bulundu. CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, “Burası Anadolu’nun buğday deposu. Önce pandemi, şimdi de savaş ortamı tarımsal üretimin ve kendi kendimize yetebilmenin önemini gösterdi. Alpu çiftçisi ‘verimli topraklarımıza kıymayın’ diyor. Bilim insanları da ‘verimli tarım arazisinde yapılması kamu yararına değil’ diyor. Artık bilimin sesine kulak verin. Proje verimli tarım ve hayvancılık arazileri yerine daha kıraç bölgeye kaydırılmalı” dedi.
6 MİLYON METREKARE TARIM TOPRAĞI KAMULAŞTIRILACAK
Eskişehir’in Alpu ilçesinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Anadolu Üniversitesi işbirliğinde ve 504 milyon lira tahmini bütçe ile yapımına başlanan URAYSİM projesinin test yollarının inşaası için Alpu-Bozan, Odunpazarı-Karahüyük, Tepebaşı-Gündüzler, Tepebaşı-Margı, Tepebaşı-Sepetçi ve Tepebaşı-Yakakayı arasında bulunan 6 milyon metrekare alana yönelik kamulaştırma alanı belirlendi. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin, bu kamulaştırmanın ‘kamu yararına aykırı’ olduğu gerekçesiyle İdare Mahkemesi’ne açtığı davada, mahkeme tarafından oluşturulan Bilirkişi Heyeti raporunu tamamladı. Üniversitelerden 5 akademisyen ile bir jeoloji mühendisi ve bir harita kadastro mühendisinden oluşan 7 kişilik uzman heyet 77 sayfalık raporda URAYSİM projesinin mevcut haliyle ‘kamu yararına uygun olmadığı’ sonucuna vardı.
BİRİNCİ SINIF TARIM ARAZİSİNE YAPILAMAZ

 
Bilirkişi heyetinin raporunda şu tespitler yer aldı:
Test yolları için kamulaştırılmak istenen 6 milyon mektrekarelik alan verimli tarım arazilerinin yanı sıra, mera alanına, DSİ sulama alanı sınırına, doğalgaz boru hattına, sanayi alanına, mevcut yerleşim bölgesine ve Porsuk taşkın alan sınırına ve Sit alanına isabet etmekte.
Proje alanının büyük çoğunluğu Bakanlar Kurulu Kararı ile 2017’de ‘Büyük Ova’ ilan edilmiş Alpu Ovası’ndaki aktif tarım üretimi yapılan birinci sınıf tarım arazileridir.
Orada arazi toplulaştırılması yapılarak üreticilere teslim edilmiş, sulama altyapı projeleri de tamamlanmıştır. Proje ile bölgenin en verimli tarım arazilerinin bütünlüğü bozulacak.
Tarım arazisinin vasfı değiştirilerek başka amaçlarla kullanımı geri döndürülemez zararlara yol açacaktır. Tarım dışında başka bir amaçla kullanılması yasaya uygun değildir.
Bölgede hayvansal üretim de önemli yere sahip ve 28.000 büyükbaş ve 82.544 küçükbaş hayvan beslenmekte.
DEPREM RAPORU BİLE ALINMAMIŞ
Proje hazırlanırken DSİ’ye ait kapalı sulama kanallarının durumu dikkate alınmamış.
Test yollarının sel ve taşkın koruma kuşağı içinde yer alıp almadığı konusunda DSİ görüşü alınmamış.
Proje sahasının yakınında aktif faylar var ama bu konuda AFAD’dan da kurum görüşü alınmamış olduğu saptandı. İleride zemin ve afet yönünden karşılaşılması olası riskler göz ardı edilmiş.
Proje çerçevesinde vatandaşın tarlalarından elips şeklinde geçecek raylar nedeniyle diğer taraflara nasıl geçileceği planlanmamış. İki altgeçit dışında kadastral yollar tamamen kesintiye uğratılmakta.
Test raylarının döşeneceği araziler planlama disiplini ve hiyerarşisi içerisinde değerlendirilmemiş. Mekansal etkileri belirlenmemiş. Büyük Ova Koruma Alanı olarak belirlenen alandaki koruma ve kullanma dengesi dikkate alınmamış. Bu nedenle 3194 sayılı İmar Kanunu ve Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğine aykırıdır.
KÜLTÜREL MİRASA TAHRİBAT RİSKİ
Projenin yapılacağı ovada çok fazla höyük, düz yerleşim ve nekropol gibi taşınmaz kültür varlıkları olduğu için proje telafisi imkansız tahribata neden olabilir.
Proje, yoğun yerleşime sahne olması ve olası ‘Büyük Kervan Yolu’ kültür rotası üzerinde yer alması nedeniyle, üstün kamu yararı gölgelenmektedir. Kamulaştırılması kültür varlıkları açısından kamu yararına olmaz.
SONUÇ: KAMU YARARINA DEĞİL
Bilirkişi heyeti “URAYSİM Projesinin yukarıda açıklanan gerekçelerden dolayı kamu yararına uygun olmadığı kanaatine varılmıştır” sonucuna vardı. Projenin verimli tarım arazileri yerine bölgedeki kıraç arazilere kaydırılması tavsiyesinde de bulunan Raporda, “Proje uygulama ve kamulaştırma sahası olarak Alpu Ovası’nın kuzeyinde uzanan kıraç arazilerin tercih edilmesi; kültür varlıklarının bütünlüğünün bozulmadan korunarak gelecek nesillere aktarılması ve arkeoloji biliminin bağlayıcılığı açısından üstün kamu yararına olacaktır” ifadesi yer aldı.

 
ÇAKIRÖZER: BİLİME KULAK VERİN
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer bilirkişi raporunu şöyle değerlendirdi:
“Demiryolu şehri Eskişehir’de kimse URAYSİM ve benzeri projelere karşı değil. Bilirkişi raporu sayesinde şehir ilk defa projeyi enine boyuna tartışma fırsatı buldu. Bilim ne diyor? ‘O proje tarım arazisinde olmaz’ diyor. O zaman bilirkişi raporuna hepimiz kulak vermeliyiz. Türkiye tarımda kendi kendine yeter halde değil. Önce pandemi, arkasından kuzeyimizdeki savaş, kendi buğdayını, pancarını, mısırını üretmenin önemini gösterdi. O yüzden ülkemizin en verimli tarım arazilerinin üzerine ray döşemek kimseye fayda sağlamaz. Proje oradaki köylünün de istediği gibi daha kıraç alanlara kaydırılmalıdır.”