Piyasalarda zamanlama (market timing) önemlidir. Hangi finansal ürünün ne zaman alınması ya da satılması gerektiğinin doğru tahmin edilmesi gerekir. Tahmin edilmesi ifadesini kullandım çünkü piyasa dinamiklerinin ne olacağını bilemezsiniz. Mevcut verilerden, analizlerden, bilgi birikiminizden vs yararlanarak bir öngörüde bulunur ve hangi zamanın daha uygun olduğuna karar vermeye çalışırsınız. Tabi bunu yaparken her zaman doğru sonuç elde etmeniz de söz konusu olmaz. Sonuçta bir tahminde bulunuyorsunuz. Tahmin de tanımı gereği belirsizlik içeren bir durumdur.

 

CHP Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Yalçın Karatepe/ Birgün

 

Görünen o ki “zamanlama” sadece piyasacıların hesaba kattıkları bir şey değil, aynı zamanda siyaset kurumunun da yakından ilgilendiği bir konu. Fakat siyaset kurumu için “zaman” bilinen bir şeydir: seçim tarihi. Bu tarihin ne olacağı konusunda bir belirsizlik yoktur, önceden bilinir. Mesela bir sonraki seçim 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak. Burada zamanı tahmin etmeyi gerektiren bir durum yoktur.

Peki, tarihi net olarak bilen siyasetçiler bu tarihi dikkate alarak nasıl kararlar alırlar? Bunu net bir biçimde geçtiğimiz mayıs ayında yapılan seçimler öncesinde gördük. Temmuzda yapılması gereken emekli aylığı artış işi, en düşük emekli aylığı alan milyonlarca insan için “ilginç bir biçimde” mayıs ayında yapıldı. 5 bin 500 lira olan en düşük aylık 7 bin 500 liraya çıkarıldı. Sadece bununla sınırlı kalmadılar. Mayıs ayı doğalgaz faturaları “devlet tarafından” ödendi, emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) konusunda yasal düzenleme hemen seçim öncesinde yapıldı. Muhalefetin önde gitmekte olduğu seçimin hemen öncesinde yapılan bu düzenlemeler sanırım seçmenlerin oy kullanma davranışlarına bir biçimde etki etmiştir. Sonuçta iktidar seçimi kazandı.

 

 

İki ay sonra yapılacak yerel seçimlere dönük hamleler gelmeye başladı. Muhtemelen başka hamleler de göreceğiz. Örneğin en düşük emekli aylığı tüm itirazlara rağmen enflasyon oranının çok altında artırılarak 10 bin liraya yükseltildi. Hele bir mart ayı gelsin. Sanırım 10 bin liranın çok düşük olduğunu o zaman “anlayacaklar” ve bu miktara bir ilave daha yapacaklardır. Geçen yıl yapmışlardı, bu sene niye yapmasınlar?

Hafta başında Ankara’da simidin fiyatının 15 liraya çıkarıldığı ilgili Oda Başkanı tarafından duyuruldu. Oda Başkanının bu kararı tek başına veremediğini de hatırlatmak isterim. Önce valiliğe başvurup onay almaları gerekiyor. Fiyat artışı ancak valiliğini onayı ile mümkün. Valilik onay vermiş. Demek ki simitçiler odası valiliği ikna edecek maliyet artışlarını sunmuşlar.

Simit fiyatının 15 liraya çıkarılması kararı sonrasında, bir ailenin sadece çay ve simit ile beslenmesi durumunda ne kadar ödeme yapması gerektiği, bunun asgari ücrete oranı gibi konular haklı olarak gündem oldu. Bu tartışmaların gitmekte olduğu yeri ve olası etkilerini gören iktidar boş durur mu? Durmaz.

 

 

 

Önce simide yapılan zammın geri alındığı duyuruldu. Simitçilerin maliyetinde bir hafta içerisinde bir düşme olmadığına göre, ne oldu da yapılan zam geri alındı?

İşte “zamanlama” burada da devreye girmiş. Oda Başkanı yaptığı açıklamada “Simit fiyatlarına yaptığımız zammın haberlerde yayımlanması üzerine Ticaret Bakan Yardımcısı Mahmut Gürcan beni makamına davet etti ve niçin zam yaptığımızı sordu. Fiyat artışlarını hatırlattım. Tarım Bakanlığı uzmanlarının çıkardığı maliyeti bakan yardımcısına gösterdim. Onların hesabına göre 12 lira 70 kuruş maliyet çıktı. Yani bizim belirlediğimiz maliyetten de yüksek. Zammı ertelememizi istedi. Hatta bizi üzen, kıran bazı ifadeleri de oldu” demiş.

 

 

Demek ki neymiş? Eğer fiyatları artıracaksan bunu seçimlerden önce yapmayacaksın. Yoksa iktidarın gazabına uğrarsın. Başkanı “üzen, kıran bazı ifadelerin” ne olduğunu bilmiyorum ama bu ifadelerin zammı geri aldırdığı bir gerçek.

İki ay sonra bugün seçimler bitmiş olacak. Biz seçim sonuçları üzerine değerlendirmeler yaparken, bir taraftan simitçiler, diğer taraftan…

Yerel seçimlerden sonra yalnızca simidin fiyatının artacağını düşünüyorsanız, yanılıyorsunuz. Artan fiyatları her yerde göreceksin. Omuzlarınıza yeni vergilerin yüklendiğini göreceksiniz. Ücret ya da emekli aylıklarında yapılacak artışların ne kadar düşük olduğunu göreceksiniz.

Ama unutmayın, “zamanlama” iktidarın tekelinde olan bir şey değildir.

Siz de bunu iyi bir şekilde yapabilirsiniz. Eğer bu fırsatı iyi bir biçimde kullanmazsanız, bir sonraki “zamana” kadar çok büyük mağduriyetler yaşarsınız.