Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), yılbaşı tatiline girdi, çalışmalarına 3 Ocak 2023’te devam edecek. Başta ‘emeklilikte yaşa takılanlar’ olmak üzere toplumun birçok kesimini ilgilendiren düzenlemeler 2023’te görüşülecek.

 

 

KABUL EDİLEN TEKLİFLERİN YARISI TORBA
2022 yılı, Meclis için bir hayli hareketli geçti. mecliste.org’un derlediği verilere göre 2022 yılı boyunca 30 kanun teklifi yasalaştı. Gazete Duvar’dan Ceren Bayar’ın haberine göre bu kanunların 14’ü muhalefetin çokça eleştirdiği ‘torba kanun’ yöntemiyle hazırlandı. 14 kanun teklifi, toplam 237 kanunda değişikliği beraberinde getirdi.

 

 

MUHALEFETİN HİÇBİR TEKLİFİ GÖRÜŞÜLMEDİ
Kabul edilen kanun tekliflerinin tümü AK Parti ve MHP milletvekillerinin imzasını taşıyordu. Muhalefetin hiçbir kanun teklifi gündeme alınmadı.

 

 

ERDOĞAN ÇAĞRI YAPTI ‘STOKÇULUK’ CEZASI ARTTI
Meclis, 2022 mesaisine dolar kurundaki ani yükseliş sonrası fiyat artışlarının gölgesinde başladı. Geride bıraktığımız yıl, ekonomi alanında en çok düzenleme yapılan yıllardan biri oldu. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “İzah edilemeyecek fiyat artışı yapan, bilhassa da stokçuluğa yönelen hiç kimsenin gözünün yaşına bakılmayacaktır” çağrısıyla, ilk olarak stokçulukla ilgili düzenlemeyi gündemine aldı. Teklifle stokçuluk yapanlara yönelik para cezasının alt sınırı 100 bin, üst sınırı 2 milyon lira olarak belirlendi.

 

 

EKONOMİK DALGALANMALAR MECLİS’İ DE ETKİLEDİ
Yükselen döviz kuru ve artan enflasyon da Meclis’te uzun yıllar tartışma konusu olacak düzenlemeleri beraberinde getirdi. Vergi Usul Kanununda yapılan değişiklikle kur korumalı mevduat hesaplarının yasal çerçevesi çizildi. Varlıklarını TL’ye dönüştüren kurumlara vergi istisnası getirildi. Ayrıca Kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinde yılın ilk altı ayı için uygulanacak artış oranı, yüzde 5’ten yüzde 7 buçuğa yükseltildi. Bireysel Emeklilik yatırımlarında devlet katkısı da artırıldı.

Merkez Bankası’nda bulunan yabancı ülke merkez bankalarına ait varlıkların haczedilemeyeceğine ilişkin düzenleme muhalefetin tepkisini çekti. Muhalefet, ‘skandal’ olarak tanımladığı bu düzenleme gündeme geldiğinde, iktidara, “Bu düzenlemeyi hangi ülke, neden istedi?” sorusunu yöneltti.

 

 

LİMAN DÜZENLEMESİ GİTTİ GELDİ
Yılın en tartışmalı düzenlemelerinden biri özelleştirilen limanların işletme sürelerinin ihalesiz 49 yıla uzatılması oldu. Düzenlemenin macerası dikkat çekiciydi. Ocak ayında kabul edilen, CHP’nin Anayasa Mahkemesi’ne başvurusuyla iptal edilen, yönetmelikle tekrar hayata geçirilen, Danıştay’ın kararıyla tekrar iptal edilen düzenleme, yılın sonunda bir kez daha bir torba yasa içerisinde Meclis’e sunuldu. AK Parti milletvekillerinin imzasıyla sunulan düzenleme muhalefetin itirazlarına rağmen 2022’nin son mesai gününde Meclis’ten geçti. Muhalefetin “Limanlar peşkeş çekildi” eleştirileri dinmedi.

 

 

ÖĞRETMENLERİN İTİRAZ ETTİĞİ MESLEK KANUN TEKLİFİ YASALAŞTI

 

 

Öğretmen meslek örgütlerinin tümünün karşı çıktığı Öğretmenlik Meslek Kanunu Teklifi de Meclis’te tartışma yaratan tekliflerdendi. Öğretmenlik Kariyer Basamağı Sınavı uygulamasıyla öğretmenler arasında ücret farklılığı oluşturacağı ve eşitsizlik yaratacağı gerekçesiyle eleştirilen kanun CHP tarafından Anayasa Mahkemesi’ne taşındı. 2022’de Meclis’e sunulan tekliflerle ayrıca Diyanet Akademisi ve İç Güvenlik Fakültesi kuruldu.

 

 

SEÇİME GİDEN SÜREÇTE SEÇİM KANUNU DEĞİŞTİ

 

 

2022 seçim kanununun da değiştiği yıl oldu. Kanuna göre, yüzde 10 olan ülke seçim barajı yüzde 7’ye indirildi. İl, ilçe seçim kurullarının yapısı, ittifaka katılan siyasi partilerin milletvekili hesaplama sistemi değiştirildi.

 

 

KADINA VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK ŞİDDETİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TEKLİF KABUL EDİLDİ

 

 

Kadına ve sağlık çalışanlarına yönelik şiddet vakaları da Meclis’in 2022 yılı gündem başlıkları arasında yer aldı. Kadına ve sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin önlenmesine ilişkin kanun teklifi yasalaştı. Kasten öldürme suçunun kadına karşı işlenmesi halinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilmesi, failin duruşmadaki tutum ve davranışlarının indirim nedeni sayılmaması, kadına ve sağlık çalışanlarına karşı işlenen kasten yaralama suçlarının tutuklamaya ilişkin katalog suçlar arasına alınması gibi düzenlemeler hayata geçti. Kadın örgütleri ve muhalefet partileri, şiddeti önlemeye yönelik bütüncül bir yaklaşım içermediğini söyledikleri düzenlemeleri eksik buldu.
KİRA ARTIŞ ORANI SINIRLANDI

 

 

Yaz ayları geldiğinde kira bedellerindeki fahiş artışlar en yakıcı gündemlerden biriydi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çağrısıyla konuya ilişkin düzenleme yapıldı. Konut kira artışlarının, bir önceki kira yılına ait bedelin yüzde 25’ini geçmemesine ilişkin bu düzenleme Meclis’te kabul edildi.
FİYATLARI ETKİLEME SUÇUNA VERİLEN CEZA ARTIRILDI

 

 

Yargıda hakim ve savcı yardımcılığını getiren 6. Yargı Paketi de 2022’de Meclis’e sunuldu. Muhalefet hakim ve savcı yardımcılarının sözlü sınava tabi tutulacak olmasını eleştirdi. Aynı torba kanunla yılın ilk ayında artırılan stokçuluğun cezası bir kez daha artırıldı ve hapis cezasının üst sınırı 3 yıla çıkarıldı. Kanunla ayrıca ‘fiyatları etkileme suçu’na verilen ceza da artırıldı. İşçi ücretlerini veya besin fiyatlarını etkileyecek ‘yalan’ haber yayanlara bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilmesi düzenlendi.
ALTINCI AYDA BÜTÇEYE EK

 

 

Yılın ilk yarısı tamamlandığında hükümet, 2022 yılı bütçesine 880 milyar 474 milyon 775 bin lira eklenmesine ilişkin teklif sundu. Muhalefet ‘6 ayı tamamlamadan ek bütçe istediler’ eleştirisini sundu.

Ekonomiye ilişkin düzenlemeler, yıl boyunca devam etti. Kamuda çalışan bazı meslek gruplarının 3600 ek göstergeden faydalanmasını sağlayan düzenleme de kabul edildi. 2 bin 500 lira olan emekli aylığı alt sınırı da 3 bin 500 liraya yükseltildi. Öğrenim ve katkı kredilerinin faizleri silindi.

 

 

CEMEVLERİNE İLİŞKİN DÜZENLEME ALEVİ ÖRGÜTLERİNİN TEPKİSİNİ ÇEKTİ

 

 

Cemevlerinin elektrik ve su faturalarının ödenmesi, cemevlerindeki görevlilere maaş bağlanması gibi düzenlemeleri içeren, Alevi örgütlerinin “taleplerimizin altını boşaltıyor” diyerek eleştirdiği teklif kabul edilerek yasalaştı.
CHP TEZKEREYE ‘HAYIR’ DEDİ

 

 

Suriye ve Irak’a yönelik harekatlarda Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) iki yıl daha yetki veren tezkere de Meclis’in gündemine geldi. Tezkereye İYİ Parti, “eleştirilerle birlikte evet” derken, CHP ve HDP ‘hayır’ dedi.
EN BÜYÜK İTİRAZ ‘SANSÜR YASASI’NA

 

 

Yılın en uzun süre tartışılan ve en çok tepki çeken yasal düzenlemesi muhalefetin “sansür yasası” olarak tanımladığı kanun oldu. Kanunla, halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılması düzenlendi. Muhalefet, seçime giden süreçte doğru bilginin yaygınlaşmasının iktidar tarafından engellenmek istendiğini söyledi.

 

ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ MECLİS’TE

 

 

Ekim ayından itibaren Meclis kulislerinde en çok konuşulan konulardan biri ‘başörtüsü düzenlemesi’ oldu. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun başörtüsüne ilişkin yasal düzenleme çağrısına Cumhurbaşkanı Erdoğan, Anayasa değişikliği karşılığını verdi. Söz konusu Anayasa değişikliği Anayasa’daki aile tanımını da kapsayan bir şekilde TBMM’ye sunuldu. Muhalefet başörtüsüne ilişkin maddenin AK Parti’nin seçim hamlesi olduğu yorumunu yaparken, LGBTİQ+’lara ilişkin maddenin hak ihlallerine sebep olabileceği değerlendirilirken teklifin akıbeti 2023’te belli olacak.
EYT 2023’E KALDI

 

 

Milyonlarca kişinin beklediği emeklilikte yaşa takılanlara ilişkin düzenleme ile, sözleşmeliler ve geçici işçilerin kadroya alınmasına ilişkin düzenlemelerse 2023’e bırakıldı.
‘MECLİS BU YILI BİR AVUÇ YANDAŞA HİZMET İÇİN GEÇİRDİ’

 

 

Çok farklı sosyal kesimlerin Meclis’ten beklentilerine yanıt alamadıklarını ifade eden CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, “AKP ve MHP’nin gündemini belirlediği Meclis, bu yılı da vatandaşlara değil, bir avuç yandaşa ve çeteye hizmet için geçirdi” dedi.
‘AYM BAŞVURULARIMIZIN YÜZDE 50’SİNDE ANAYASA’YA AYKIRILIK TESPİT ETTİ’

 

 

CHP’nin sürekli Anayasa Mahkemesi’ne gitmekle eleştirildiğini ifade eden Özel, “27. Yasama Döneminde Anayasa Mahkemesi’ne yaptığımız ve nihayete eren başvuruların yüzde 50’sinde, Anayasa Mahkemesi bu yapısıyla dahi Anayasa’ya aykırılık tespit etti” diye konuştu.

 

 

‘MECLİS BAŞKANI’NIN ‘BEN TARAFSIZ DEĞİLİM’ DEDİĞİ BİR YILI GERİDE BIRAKTIK’

 

 

Özel, Meclis’in bir yılını şöyle özetledi: “102 yıllık Meclis tarihinde ilk kez bir Meclis Başkanı’nın ‘Ben tarafsız değilim’ dediği, yürütmenin başı çağırınca koşa koşa gittiği, bir siyasi partinin genel başkan yardımcılarının yer aldığı siyasi toplantılara katıldığı, bu toplantılarda şekillenen bir Anayasa değişikliği teklifine imza attığı, bir ittifakın liderlerini makamına davet ettiği, komisyon toplantılarında yürütme organının yasamayı zedeleyecek davranışlarına sessiz kaldığı, tali komisyonları çalıştırmadığı bir yılı geride bıraktık. Ayrıca en çok seyahat eden, dünyanın dört bir tarafına özel uçaklarla giden, uyuşturucu ticaretine katıldığı anlaşılan bir kişinin yönettiği şirketten ihalesiz kolonya ve dezenfektan alan bir Meclis Başkanı ile muhatap olduk. Muhalefet milletvekillerinin kanun tekliflerinin bir tanesini bile komisyon gündemine almayan bir yıl daha geride kaldı.
‘MECLİS’İN ÇİVİSİNİN ÇIKTIĞI BİR SÜRECİN SON 6 AYINA GİRDİK’

 

 

“Geçmiş dönemlerde Anayasa’ya karşı muvazaa suçu işlediklerini inkar ederek, bakanlardan gelen tekliflerin, milletvekillerince hazırlandığını iddia eden Adalet ve Kalkınma Partisi grubu, artık bu durumu inkar etmemekte, yasama ile yürütme organlarının birlikte hareket etmesi gerektiği bahanesine sığınmaktadır” diyen Özel, şöyle konuştu:

“Memleketin ‘anayasasızlaştırıldığı’, bakanların Genel Kurul’da ve komisyonlarda hakaret ve iftira ettiği, Meclis’in Meclis olmaktan çıkarıldığı, adeta çivisinin çıktığı bir sürecin son 6 ayına girdik. Seçimden sonra Meclis’in yeniden itibar kazanacağı bir sürecin içine girilecek. Güçlendirilmiş parlamenter sistem isteyen partilerin ajandasında ilk olarak bu olacak”.
‘TORBA KANUN TEKLİFLERİ SARAY’DA HAZIRLANIYOR’

 

 

HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç da, “Saray’da hazırlanan torba kanun teklifleri Meclis’e geldi. Neredeyse hiçbirinde herhangi bir değişiklik yapılmadı. Saray’dan geldiği gibi yasalaştı. Kanun tekliflerinin altına imza atan milletvekilleri bile içinde ne olduğunu doğru dürüst bilmiyorlar” dedi.

Bu yöntemin iktidarın yönetme tarzını gösterdiğini ifade eden Oluç, “Yürütme yani Saray, aslında yasama üzerinde bir tahakküm kurmuş vaziyette. AKP-MHP ittifakının oy çoğunluğu olduğu için Saray istediği yasaları istediği şekilde çıkartıyor. 2022’de de bunda bir değişiklik olmadı” diye konuştu.
‘YASALAR YANDAŞ ŞİRKETLERİN ÇALIŞMALARINA YÖNELİK HAZIRLANDI’

 

 

Oluç, sözlerini şöyle sürdürdü: “Ekonomi alanındaki yasalar toplumun büyük çoğunluğunu oluşturan ücretli çalışanlar, dar gelirliler, işçiler, emekçiler, çiftçiler, esnafa değil yandaş şirketler ve onların çalışmalarına yönelik oldu. Çok azı gençleri, kadınları, işçi ve emekçileri ilgilendiren tekliflerdi. Adalet ve demokrasi açısından baktığımızda da ortalık tam bir felaket. Demokrasinin geliştirilmesi açısından, hukukun işler hale gelmesi açısından en ufak bir teklif gelmedi. İktidar bilinen şekli ile devam etti. Demokrasiyi, adaleti, eşitliği geliştirmek üzere değil, kendi iktidarını sürdürmek üzere çalışmalarına devam etti. Ortak akıl üretilemedi, muhalefetle müzakere ederek adım atılmadı. Önceki yıllardan farklı bir yıl olmadı”.

 

 

 

‘BİN 985 OTURUMDA 11 YOKLAMA ALINDI, 6’SI SEMRA GÜZEL İÇİN’

 

 

2022’de Meclis’te atılan son adımın HDP Diyarbakır Milletvekili Semra Güzel’in milletvekilliğinin devamsızlıktan düşürülmesi olduğunu belirten Oluç, “448 birleşim ve bin 985 oturum gerçekleştirilmiş, sadece 11 kez yoklama yapılmış. Bu 11 yoklamanın 6 tanesi Semra Güzel için yapılmış. Bir kumpas kurulmuş. Yine iktidar ortaklarının oy çokluğuyla bu kararı aldılar. Bunun demokrasi ve hukukla alakası yok” ifadelerini kullandı.
‘PARLAMENTO İLE BEŞTEPE ARASINDA BÜYÜK BİR KOPUKLUK VAR’

 

 

İYİ Parti Grup Başkanvekili İsmail Tatlıoğlu da Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi ile kanun yapma kalitesinin bozulduğunu söyledi. Kanun hazırlığında parlamento ile Beştepe arasında büyük bir kopukluk olduğunu ifade eden Tatlıoğlu, “Kanun tekliflerinde imzası olan arkadaşlar tekliflerin içeriği ile ilgili bilgiye sahibi değiller. Bürokrasiye teslim olunmuş durumda. Arka tarafta iyi bir çalışma yapılmadan getiriliyor. Bazı kanunlar üçer ay arayla iptal ediliyor ve yenilenmesi gerekiyor” dedi.

Torba kanunlara ilişkin eleştirilerini de dile getiren Tatlıoğlu, “Torba kanunlar çoğaldı. Limanlarla ilgili düzenleme enerji kanunuyla geldi, özel üniversite açılması büyükşehir kanunuyla beraber geliyor, Alevilerle ilgili düzenlemeler vergi usul kanunuyla geliyor. Evet, daha önce de sorunlarımız vardı ama şimdi tamamen savruldu. Çok ciddi bir sorun var ve bu sistemin yarattığı bir sorun” diye konuştu.
‘PARLAMENTONUN GÜCÜ BEŞTEPE’YE TRANSFER OLDU’

 

 

Yasamanın gücünün dağıldığını ifade eden İYİ Parti Grup Başkanvekili, “Parlamentonun gücü Beştepe’ye transfer oldu. Parlamento gücünü kaybetti. Adeta notere dönen bir parlamento söz konusu. Milli iradenin esas gücü parlamentodur. Ama bu Beştepe’ye taşındı. Bu iyi yönetişimden çok daha uzaklara taşıyor Türkiye’yi. Sorunları olan bir Türkiye’yi savrulan, yönetilemeyen bir Türkiye’ye dönüştürüyor” dedi.
‘SİSTEM DEĞİŞMEDEN İYİLEŞME MÜMKÜN DEĞİL’

 

 

Sistem değişmediği müddetçe parlamentonun sorunlarının derinleşeceğini kaydeden Tatlıoğlu, “Sistem değişmeden iyileşme beklemek mümkün değil. Parlamenter sistemi getirerek milli iradenin gücünü Saray’dan Parlamentoya almak lazım. Komisyonları etkin kılmak lazım. Etkin bir kanun yapma ve zamanın ruhuna uygun bir müzakere sürecini ortaya koymak lazım” ifadelerini kullandı.