Maden Mühendisleri Odası Araştırma Komisyonu’nun Soma raporu faciaya ilişkin yeni bulgular ortaya koydu.

 

 

Maden Mühendisleri Odası (MMO) Araştırma Komisyonu’nun Soma raporu, 301 işçinin göz göre göre yaşamını yitirdiği faciaya ilişkin yeni bulgular ortaya koydu. Rapora göre ocakta havalandırma yetersiz. İşveren tarafından da bilinen bu eksiklik ocak içerisine yerleştirilen 25 ek vantilatör ile giderilmeye çalışılmış. Ocak içerisindeki yanmanın açık belirtisi olan karbonmonoksit değerleri birçok kez sınırı aşmış, işveren ise “patlatmalardan kaynaklanıyor” diyerek üretime devam etmiş. Yangın geçici önlemlerle söndürülmeye çalışılmış, sorun “rutinleştirilip olağanlaştırılmış.”Ayrıca ocakta yanlış gaz maskesi kullanılmış.

 

 

MMO Araştırma Komisyonu’nun raporunda dikkat çeken şu tespitler yer aldı:

 

 

Facianın nedeni: Kömür kızışması açık aleve dönüşerek lastik nakliye bandını, elektrik kablolarını, ağaç tahkimatı ve plastik olduğu ifade edilen basınçlı hava borularını tutuşturdu, elektriğin bir süre kesilmesi nedeniyle de ocakta aktif olan çok sayıda tali vantilatör çalışamaz duruma geldi. Çalışanlar zehirlendi. Daha önce çalışılan ve kömürü tam olarak alınamayan bölgede oluşan yangının ana galeriye kadar ulaşması da ihtimal dahilinde.

 

 

Ciddiyeti geç anlaşıldı: Saat 14.30 – 15.00 civarlarında fark edilen olaya müdahale edilmeye çalışılmış, sorunun ciddiyetinin arttığı anlaşıldığında komşu işletmelerden destek talep edilmiş.

 

 

Daha önce uyardık: Ocak, “çok riskli” olarak tanımlanan bölgede bulunuyor. MMO, 2010 yılında Soma Havzası’nda, yeni çalışılan bölgelerde derinliğin artmasına bağlı olarak metan içeriğinin artacağı, kömür damarının grizulu ve yangına elverişli karakterde olması nedeniyle, yeterli araştırmalar yapılıp uygun çözümler geliştirilmeden üretim yapılmasının faciaya yol açabileceği uyarısı yapmıştı.

 

 

10 kat arttı: Sahayı ilk alan firma; 2006’da 50 bin ton, 2007’de 270 bin ton, 2008’de 230 bin ton ve 2009’da 300 bin ton kömür üretimi gerçekleştirmiş. Ancak, devir işleminden sonra Soma Kömür AŞ üretimi hızla artırmış. 2009 yılında 230 bin ton olan üretim 10 kattan fazla arttırılarak 2010 yılında 2.6 milyon tona yükseltilmiş. 2012 yılında 3.8 milyon ton düzeyine kadar ulaşmış.

 

 

Havalandırma yetersiz: Ana havalandırma sistemine ek olarak ocak içerisinde çok sayıda (yaklaşık 25 adet) vantilatör kullanılmış. Ocağa sağlanan hava, kapılar ve tali vantilatörler yardımıyla dağıtılmış. Ana havalandırmadaki yetersizlik yardımcı vantilatörlerle giderilmeye çalışılmış. Panoların birbirinden bağımsız havalandırılması ilkesinden ödün verilmiş.

 

 

Sensör alarm vermiş: Ocak içerisinde farklı yerlerde toplam 48 adet gaz sensörü var. Kendiliğinden yanmanın en açık belirtisi olan karbonmonoksit (CO) sensör verileri incelendiğinde şu bilgilere ulaşıldı: S Panosu S3 klasik ayak çıkışında yer alan sensörün, geriye dönük en eski tarih olan 2 Mart 2014 ile olay tarihi olan 13 Mayıs 2014 arasında 16 kez sensörlerin ölçebildiği en yüksek değer olan 500 ppm’i ölçtüğü görüldü. H panosu H3 yarı mekanize hava çıkışında yer alan sensör kayıtları incelendiğinde; 2 – 13 Mayıs tarihleri arasında ölçülen en yüksek CO 80 ile 250 ppm arasında değişiyor. S panosu S2 yarı mekanize hava çıkışında yer alan sensörün kayıtları incelendiğinde aynı tarihler arasında ölçülen en yüksek CO 190 ile 500 ppm arasında. Anayol 140 ayak hava çıkışında yer alan sensör kayıtları ise CO değerlerinin 4 – 13 Mayıs tarihleri arasında 5 kez 500 ppm seviyesinde ölçüldüğünü gösteriyor.

 

 

500 ppm’nin de üzerinde: Sensörlerin ölçebildiği en yüksek CO değerinin 500 ppm olduğu dikkate alındığında, gerçekte ortaya çıkan CO değerinin 500 ppm’den daha yüksek olması ihtimali göz önünde bulundurulmalı. Kendiliğinden yanmanın en açık belirtisi olan CO değerleri pek çok defa sınır değerin çok üzerinde. Şirket ise bu yüksek değerlerin “patlatmalardan” kaynaklı olduğunu iddia ediyor.

 

 

Sorun rutinleştirilmiş: Ölçülen yüksek CO değerleri; ocak içerisinde yangınla ilgili yaygın bir sorunun olduğunu, ancak geçici tedbirlerle bu sorunun çözülmeye çalışıldığını ve bu çalışma şeklinin de rutinleşip olağanlaştığını açık bir şekilde göstermekte.

 

 

Yanlış maske: Ocakta “Filtreli Tip Ferdi CO Maskeleri” (FFK) kullanılıyor. Bu tip maskelerin filtresinde bulunan aktif karbon ortamdaki gazı absorbe etmekte. Bu maskelerin koruyucu özelliği ise ortam havasına bağlı olup sınırlı. Bu tip maskeler yerine “Oksijenli Tip Ferdi Kurtarıcıların” (OFK) kullanılması gerekiyor.

 

 

Kurtarmada karmaşa: Prosedüre uyulmaması nedeniyle kurtarma işlemlerinde ciddi karışıklıklar yaşandı. Kazadan ancak 12 saat sonra normal uygulamaya geçilebildi.

 

 

Kim sorumlu: Faciada, işveren, TKİ, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı-Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve sendikanın sorumlulukları var.

 

 

26 belge verilmedi: Komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Soma Cumhuriyet Başsavcılığı, Manisa Çalışma İl Müdürlüğü, Soma Kömür İşletmeleri AŞ, Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’ndan toplam 26 bilgi-belge istedi ancak verilmedi.

 

Kaynak: Cumhuriyet / Mustafa Çakır