Meşhur AVM yasası rafa kalktı ama isteyen istediği yere bakkal, berber, kasap açamayacak.

İsteyen istediği yere bakkal, berber, kasap açamayacak. Mahallede dükkan
açmanın kriterleri olacak. Açmak için direnen esnaf destek ve kredi
alamayacak.

Esnaf ve sanatkarların baskısına rağmen 15 yıldır bir türlü çıkarılmayan
AVM yasası, yerini “Perakende Yasası”na bırakıyor. Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı, tüm perakende sektörünü kapsama alacak şekilde yeni bir yasa
taslağı hazırlıyor. Söz konusu taslağın tamamlanarak, yeni yasama yılına
yetiştirilmesi planlanıyor. Ancak yasa taslağı, esnafın istediği
“AVM’lerin şehir dışına taşınması ve pazar günleri kapalı olması” gibi
düzenlemeler içermiyor. Ayrıca, mahalle bakkalı, manavı gibi küçük
esnafla ilgili de kritik düzenlemeler getiriyor.

Yan yana 2 bakkal

Taslağa göre, isteyen istediği sokağa bakkal, berber, tuhafiye veya
kasap dükkanı açamayacak. Mahallesinde dükkan açmak isteyenin başvurusu
incelenecek ve o sokakta aynı konuda iş yapan dükkan varsa örneğin “Bu
sokakta değil, 2 km. ötede aç” denilecek. Böylece dükkan açmak da
kriterlere bağlanacak.

Taslakla getirilecek en radikal değişikliklerden birini küçük esnafla
ilgili düzenlemeler oluşturuyor. Buna göre, bir mahallede dükkan açan
esnaf ve sanatkarı korumak amacıyla bakanlık koruyucu hükümler
planlıyor. Bu çerçevede bir sokakta birden fazla bakkal, manav, kasap,
tuhafiyeci dükkanı olmayacak. Yeni bir dükkan açmak isteyenin bu
girişimi için önce bir değerlendirme yapılacak. O sokakta bu dükkanın
açılmasıyla mevcut dükkanın zarar görüp görmeyeceği gibi soruların
yanıtları alınacak. Buna ilişkin tüm bilgiler için Esnaf Sanatkarlar
Konfederasyonu ve diğer meslek örgütlerindeki kayıtlar esas alınacak.

Market markalı ürüne gerçek üretici imzası

Halen mevcut hukuk sisteminde AVM, hipermarket, süpermarket tanımı
olmadığını belirten yetkililer, hazırlanan taslakta detaylı olarak bu
tanımların yapılacağını belirttiler. Taslağa göre, AVM’lerin kendi
markasıyla küçük üreticiye yaptırdıkları ürünlerde, o üreticinin ismi,
markası da yer alacak. Halen büyük market zincirlerinde o market
zincirinin kendi ismiyle raflarda yeralan deterjan, bakliyat, yağ, vb.
ürünlerde, o ürünü üreten küçük firmanın ismi yeralmıyor. Taslak buna
son verecek. Ürünlerin üzerinde bunu üreten firmanın da ismi bulunacak.

İstediği yerde istediği dükkanı açana destek yok

Çalışmayla ilgili bilgi veren üst düzey kaynaklar, gelinen noktayı şöyle
anlattı: “Meslek ve yer seçiminde kriterler getireceğiz. Elbette
Anayasa’da teşebbüs hürriyeti esastır. Berberin yanına berber açmayı
yasaklayamayız. Ama şunu diyeceğiz; ‘Siz burada berber dükkanı açarsan
iş yapamazsın. 6 ayda kapatmak zorunda kalırsın. 2 kilometre ötede
açabilirsin. Bu sokakta balıkçı, manav, bakkal açarsan, iş yapabilirsin.
Bunlardan birini açarsan şu teşviklerden yararlanabilirsin. Aksi halde
vergi muafiyetinden, indirimden; esnaf ve sanatkar kredilerinden, iş
yeri açma yardımlarından, istihdam teşviklerinden yararlanamazsın’,
diyeceğiz. İstediği yerde istediği dükkanı açan da sonuçlarına
katlanacak.”

Elini kolunu sallayan AVM açamayacak

Küçük esnafın özellikle AVM’lerin şehir dışına taşınmasına dönük
teleplerine rağmen taslakta bu yönde bir düzenleme yer almayacak.
Bakanlık bunun doğru olduğunu da düşünmüyor. Bunun yerine, taslakta yeni
AVM’lerin kuruluşunu da değerlendirip karara bağlamak üzere her bir
kent için ‘Kurul’ oluşturulması öngörülüyor. Bu kapsamda mevcut AVM’ler
yerlerinde kalacak. Ancak yeni AVM başvuruları bu kurullardan geçecek.
Artık nihai karar belediyelerden alınacak. Yetkililer, taslaktaki AVM
yaklaşımını şöyle anlattılar:

“Her kentte bir kurul oluşturulacak. Her şehrin gelişim eksenine göre
imar planları ve bunlara göre ayrılmış ticari alanlar var. Nüfus
yoğunluğu, trafik yoğunluğu, ticaret potansiyeli göz önüne alınarak
orada açılacak bir iş yerinin ekonomik olup olmadığı değerlendirilecek.
Öyle ki bu değerlendirmede orada yatırımı olan ticari işletme de
düşünülecek. İkinci bir AVM, market, manav, bakkal, berber izni
verilirken, orada bulunan mevcut AVM’nin, bakkalın, manavın işlerini
olumsuz etkileyip etkilemediği göz önünde bulundurulacak. Bu izinler
verilirken Kurul karar verecek. İş yeri ruhsatını sadece belediye karar
vermeyecek. Oluşturulacak Kurul’da, belediyenin yanı sıra Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı temsilcisi, akademisyenler, yatırımcılar, esnaf
odaları temsilcisi, meslek ve sivil toplum kuruluşları yer alacak.”

AVM’ler pazar günü açık kalsın mı? tartışması da bitiyor

Mahalle esnafının “AVM’ler pazar günü kapatılsın” talebi de kabul
görmedi. Taslakta böyle bir hüküm yeralmayacak, AVM’lerde çalışan
personelin çalışma saatleri vb. gibi koşullar da mevcut iş yasalarına
bırakılacak. AVM’lerin pazar açık olmasına karışılmayacak. Anca
çalışanların, çalışma saatleri, ücret vb. koşullarının iyileştirilmesi
için Çalışma Bakanlığı’nın daha sıkı denetim yapması istenecek.