Seçime günler kala ‘fazla basılan oy pusulaları ve hayali seçmen’ uyarısı muhalefeti harekete geçirdi. İşte, nasıl oy kullanılacağına ilişkin önemli bilgiler…

 

CHP, MHP ve SP sandık güvenliği için görevli partilileri eğitime aldı. Bu amaçla il başkanlıkları sandık güvenliği için partililerin nasıl davranması gerektiğini tek tek belirledi. Siyasiler ve akademisyenler ise “seçim güvenliği” vurgusu yaptı.

 

Mu­ha­le­fet faz­la sa­yı­da oy pu­su­la­sı­nın ba­sıl­ma­sı, ha­ya­li ola­rak seç­men­le­rin tü­re­me­si üze­ri­ne san­dık gö­rev­li­si par­ti­li­le­ri uyar­dı. Par­ti­le­rin il baş­kan­lık­la­rı ta­ra­fın­dan ya­pı­lan ça­lış­ma­da san­dık gö­rev­li­le­ri­nin dik­kat etme­si gereken ku­ral­lar net bir şe­kil­de an­la­tı­lı­yor.

 

CHP Grup Baş­kan­ve­ki­li En­gin Al­tay, “Baş­ba­kan san­dık­la­ra sa­hip çı­kın di­ye­rek, tah­rik ede­rek, ya­pa­bi­le­ce­ği­niz her tür­lü hi­le­yi ya­pın ta­li­ma­tı ver­di­” uya­rı­sın­da bu­lun­du.

 

“Sah­te seç­men ola­yı be­ni çok dü­şün­dü­rü­yo­r” di­yen Al­tay, “Av­ru­pa Bir­li­ği ilk kez Tür­ki­ye­’de­ki se­çi­me göz­lem­ci gön­de­ri­yor. San­dık Ku­ru­lu’n­da gö­rev ala­cak baş­kan­la­rı da hu­ku­ka da­vet edi­yo­ru­m” ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı. “Tor­ba­lar de­ğiş­ti­ri­le­bi­li­yor, san­dık­lar, pu­su­la­lar de­ğiş­ti­ri­le­bi­li­yor. Bu­nun geç­miş­te bir­çok ör­ne­ği­ni gör­dü­k” di­ye de­vam eden Al­tay, “San­dık baş­kan­la­rı­nın hu­kuk ve YSK ta­li­mat­la­rı doğ­rul­tu­sun­da gö­rev yap­ma­la­rı­nı bek­li­yo­ruz. Mü­rek­kep ola­yı bir ra­hat­lık­tı. Sah­te seç­me­ne yö­ne­lik ola­rak ge­ri ge­ti­ri­le­bi­lir, da­ha za­man va­r” de­di.

 

OY PU­SU­LA­LA­RI DI­ŞAR­IDA MÜ­HÜR­LE­NE­CEK

 

MHP Grup Baş­kan­ve­ki­li Yu­suf Ha­la­çoğ­lu, se­çim­ler­de kul­la­nı­lan ya­zı­lım­lar­da sı­kın­tı­la­rın ol­du­ğu­nu be­lir­te­rek “Oy mü­hür­le­ri­nin ça­lın­ma­sı ve sah­te mü­hür­le­rin ya­pı­mı­nı ön­le­mek için YSK mü­hür­le­ri­ne özel işa­ret konul­ma­sı la­zı­m” açık­la­ma­sı yap­tı. “Si­vil de­net­çi­le­rin hal­kın ara­sın­da do­la­şıp ne tür­lü sah­te­kar­lık­la­rın ya­pı­lıp ya­pıl­ma­dığını de­net­le­me­si la­zı­m” di­ye ko­nu­şan Ha­la­çoğ­lu şöy­le de­vam et­ti: “Biz oy pu­su­la­la­rı­nı Türk Ta­rih Ku­ru­mu­’n­da bas­tı­ğı­mız za­man her bir san­dı­ğın ne ka­dar ih­ti­ya­cı var­sa onu oto­ma­tik ma­ki­ne­ler ile pa­ket­ler­dik, nay­lon pa­ket ya­par­dık. Bi­ner ya da 5 bi­ner ki­şi­lik san­dık­lar­da kaç ki­şi var­sa bir de ye­dek olur­du 3’te 1 ora­nın­da. Gön­der­di­ği­miz oy pu­su­la­sıy­la il­gi­li bir sı­kın­tı ol­du­ğun­da tu­ta­nak­la ye­dek olan­lar açı­lır­dı. Şim­di ne yap­tık­la­rı­nı bil­mi­yo­ruz açık­la­ma ya­pıl­ma­dı­ğı için.”

 

SE­ÇİM­LE­RE GÖ­NÜL RA­HAT­LI­ĞI İLE HA­ZIR­LA­NA­MI­YO­RUZ

 

Saa­det Pa­ti­si Ge­nel Baş­ka­nı Mus­ta­fa Ka­ma­lak, Tür­ki­ye­’nin bü­tün ku­rum­la­rının şa­ibe­li ha­le ge­ti­ril­di­ği suç­la­ma­sın­da bu­lu­na­rak “De­mok­ra­si­nin te­mel kap­ta­nı olan Yük­sek Se­çim Ku­ru­lu da şüp­he­li ha­le ge­ti­ri­lir­se ül­ke­nin bü­tün çi­vi­le­ri ye­rin­den oy­na­tıl­mış de­mek olu­r” de­di. Ka­ma­lak, “Gö­nül ra­hat­lı­ğı ile se­çim­le­re ha­zır­lan­ma­mız müm­kün de­ğil. Oy­lar Se­çim Ku­ru­lu’­na va­rıp bir­leş­ti­ri­le­ne ka­dar hiç kim­se ye­ri­ni terk et­me­me­li­di­r” di­ye ko­nuş­tu. Ka­ma­lak, faz­la oy pu­su­la­sı ba­sıl­ma­sı­nı an­la­ya­ma­dı­ğı­nı be­lir­te­rek, “Yan­lış ba­san olu­yor ve va­tan­da­şın oyu za­yi olu­yor de­ni­li­yor­sa ör­nek oy pu­su­la­la­rı ba­sı­lır on­lar da­ğı­tı­lır. Kurs­lar ve­ri­lir, seç­men eği­ti­lir. Ama hiç­bir şe­kil­de se­çim­le­re göl­ge düş­me­me­li­di­r” vur­gu­su yap­tı.

 

PAR­Tİ­Lİ­LER SAN­DI­ĞA SA­HİP ÇIK­MA­LI

 

İpek Üni­ver­si­te­si Si­ya­sal İle­ti­şim Uz­ma­nı Yrd. Doç. Dr. Şük­ran Ak­pı­nar, bu tür se­çim hi­le­le­ri­nin ilk kez ol­ma­dı­ğı­nı bir ön­ce­ki se­çim­ler­de de ya­kı­lan oy pu­su­la­la­rı­nın de­lil ve ka­nıt­la­rıy­la or­ta­ya çık­tı­ğı­nı ha­tır­lat­tı. “Se­çi­me 6 gün ka­la so­run­la­rın çö­zü­me ula­şa­bi­le­ce­ği­ni san­mı­yo­ru­m” di­yen Ak­pı­nar, “Par­ti­le­rin ken­di se­çim san­dık­la­rı­na sa­hip çık­ma­la­rı, çok iyi ko­ru­ma­la­rı la­zım ve dik­kat et­me­le­ri la­zım. Bu ka­dar çok seç­men ka­ğı­dı da­ğı­tıl­dıy­sa, bu­nun ye­ri­ne pek çok ki­şi ge­le­cek­ti­r” ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı.

 

TÜ­KEN­MEZ KA­LEM GÖ­TÜ­RÜN

 

Ak­pı­nar, sos­yal med­ya­da do­la­şan bir söy­len­ti­yi be­lir­te­rek, “Her­kes ken­di tü­ken­mez ka­le­mi­ni gö­tür­sün ve ken­di ka­le­mi ile im­za at­sın. İm­za de­ği­şik­li­ği ya da mü­rek­kep­le il­gi­li bir du­rum söz ko­nu­su ola­ca­ğı için bu sos­yal med­ya­da söy­le­ni­yo­r” açık­la­ma­sı yap­tı. “Se­çim­ler­de ar­tık ça­ğa uy­gun ve dün­ya­ya uy­gun olan yön­tem­ler kul­la­nıl­ma­lı” di­yen Ak­pı­nar şöy­le de­vam et­ti: “AB ve ABD’de di­ji­tal ola­rak oy kul­lan­ma yön­tem­le­ri var­dır. Ta­ma­men bil­gi­sa­yar üze­rin­de şif­re ile gi­ri­le­rek oy kul­la­nı­lan yön­tem­ler var­dır. Ama on­la­rın gü­ve­nir­li­ği­ni na­sıl bi­zim ül­ke­de sağ­la­rız bi­le­mi­yo­rum. Ben ül­kem adı­na ve va­tan­daş ola­rak yi­ne san­dık­la­ra sa­hip çı­ka­ma­ya­ca­ğı­mı­zı ve hak edil­me­yen oy­lar ka­za­nı­la­ca­ğı­nı dü­şü­nü­yo­rum ma­ale­sef.”

 

Seçimde nelere dikkat edilmeli?

 

Oy nasıl kullanılacak?

 

Seç­men, san­dık baş­ka­nı ta­ra­fın­dan ve­ri­le­cek olan bir­le­şik oy pu­su­la­sı ile bir­lik­te üze­rin­de “E­VE­T” ve­ya “TER­Cİ­H” ya­zı­lı müh­rü ala­rak ka­pa­lı oy ver­me ka­bi­ni­ne gi­re­cek. Müh­rü bir­le­şik oy pu­su­la­sın­da ter­cih et­ti­ği par­ti ve­ya var­sa ba­ğım­sız ada­ya ait özel dai­re içi­ne ba­sa­cak. Da­ha son­ra, kat­la­dı­ğı oy pu­su­la­sı­nı zarf içi­ne ko­ya­cak ve san­dı­ğa ata­cak. Seç­men, müh­rü san­dık ku­ru­lu baş­ka­nı­na verince oy ver­me iş­le­mi­ ta­mam­la­na­cak. Ay­nı san­dık çev­re­sin­de be­le­di­ye baş­kan­lı­ğı, be­le­di­ye mec­lis üye­li­ği ve il ge­nel mec­lis üye­li­ği se­çim­le­ri­nin bir­lik­te ya­pıl­ma­sı ha­lin­de, bu iş­lem 3 se­çim için de tek­rar­la­na­cak.

 

EN­GEL­Lİ­LER YAR­DIM ALA­Bİ­LE­CEK

 

Kör­ler, felç­li­ler ve­ya bu gi­bi be­de­ni en­gel­li­lik­le­ri açık­ça bel­li olan­lar, se­çim çev­re­si seç­me­ni olan ak­ra­ba­la­rın­dan bi­ri­nin, ak­ra­ba­sı yok­sa di­ğer her­han­gi bir seç­me­nin yar­dı­mı ile oy­la­rı­nı kul­la­na­bi­le­cek.

 

Seçmen kimlik tespiti

 

Seç­me­nin, oy ver­me iş­le­mi sı­ra­sın­da nü­fus cüz­da­nı, so­ğuk dam­ga­lı kim­lik kar­tı, pa­sa­port, ev­len­me cüz­da­nı, as­ker­lik bel­ge­si veya sü­rü­cü bel­ge­sin­den bi­ri­ni ib­raz et­me­si ge­re­ki­yor.

 

Kaç çeşit oy kullanılacak?

 

*Bü­yük­şe­hir­ler­de: Bü­yük­şe­hir, be­le­di­ye baş­kan­lı­ğı ve be­le­di­ye mec­lis üye­li­ği se­çi­mi, ma­hal­le muh­tar­lı­ğı ve ma­hal­le ih­ti­yar he­ye­ti üye­li­ği se­çi­mi.

 

*Bü­yük­şe­hir ol­ma­yan il­ler­de: İl ge­nel mec­li­si üye­li­ği se­çi­mi, be­le­di­ye baş­kan­lı­ğı ve be­le­di­ye mec­lis üye­li­ği se­çi­mi, ma­hal­le muh­tar­lı­ğı ve ma­hal­le ih­ti­yar he­ye­ti üye­li­ği se­çi­mi.

 

*Köy­de: İl ge­nel mec­li­si üye­li­ği se­çi­mi, köy muh­tar­lı­ğı ve köy ih­ti­yar mec­li­si üye­li­ği se­çi­mi,

 

Oy zarf türleri

 

*TU­RUN­CU ZARF: İl ge­nel mec­li­si üye­lik­le­ri­ne iliş­kin tu­run­cu renk­li bir­le­şik oy pu­su­la­sı ve tu­run­cu renk­li zarf ile kul­la­nı­la­cak.

 

*MA­Vİ ZARF: Belediye başkanlığına ilişkin mavi renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclis üyeliğine ilişkin sarı renkli birleşik oy pusulası mavi zarfla kullanılacak. Büyükşehirlerde ise büyükşehir başkanlığına ilişkin beyaz renkli oy pusulasıda mavi zarfla kullanılacak.

 

*MOR ZARF: Köy se­çim­le­rin­de köy muh­ta­rı ile köy ih­ti­yar mec­li­si üye­le­ri­nin bir­lik­te ya­zı­lı ol­du­ğu oy pu­su­la­sı, ma­hal­le se­çim­le­rin­de ma­hal­le muh­ta­rı ile ma­hal­le ih­ti­yar he­ye­ti üye­le­ri­nin bir­lik­te ya­zı­lı ol­du­ğu oy pu­su­la­sı mor renk­li zarf ile kul­la­nı­la­cak.

 

Geçersiz oy pusulası

 

Se­çim sa­at­le­ri­nin dol­ma­sı­nın ar­dın­dan oy sa­yı­mın­da ge­çer­siz ola­rak sa­yı­la­cak oy­lar şun­lar:

 

*San­dık ku­ru­lu ta­ra­fın­dan ve­ri­len ori­ji­nal oy pu­su­la­la­rı dı­şın­da­ki oy pu­su­la­la­rı.

 

*Üze­rin­de seç­me­nin adı, im­za­sı vb. ya­zı­lar bu­lu­nan oy pu­su­la­la­rı.

 

*San­dık Ku­ru­lu­’nun müh­rü­nü ta­şı­ma­yan oy pu­su­la­la­rı.

 

*Evet müh­rü ba­sıl­ma­mış ya da bir­den faz­la par­ti­ye evet müh­rü ba­sıl­mış oy pu­su­la­la­rı.

 

*Zar­fın içi­ne oy pu­su­la­sı dı­şın­da baş­ka bir ka­ğıt ko­nul­muş­sa, o oy pu­su­la­la­rı.

 

*Seç­men­le­re ve­ri­len zar­fın üze­rin­de iki mü­hür bu­lun­ma­lı. Bi­ri il­çe se­çim ku­ru­lu­nun di­ğe­ri ise san­dık ku­ru­lu­nun müh­rü. Bun­lar­dan bi­ri ek­sik olur­sa o zarf ge­çer­siz olur.

 

*Zar­fın üze­rin­de seç­me­nin adı­nı bel­li ede­cek bir işa­ret var­sa ge­çer­siz olur.

 

Seçmen cezaları

 

*Oy kul­lan­ma­yan seç­men­ler adı­na oy atan­la­ra 3-5 yıl ha­pis ce­za­sı.

 

*İki san­dık­ta bir­den oy kul­la­nan­la­ra 3-5 yıl ha­pis ve ağır pa­ra ce­za­sı.

 

*İti­raz ve şi­ka­yet­le­ri tu­ta­na­ğa ge­çir­me­yen San­dık Ku­ru­lu üye­le­ri­ne, 1 yıl ha­pis ce­za­sı.

 

*Se­çim so­nuç­la­rı­nı de­ğiş­tir­me­ye ça­lı­şan tu­ta­nak­la­rı tah­rif ede­ne 5-8 yıl ha­pis ce­za­sı.

 

Sandık görevlisi partililere uyarılar

 

Siyasi partiler, olası hile ve provokasyonlara karşı sandık başındaki görevlileri uyarıyor. Sandıklarda görevli partililerin dikkat etmesi gereken hususlar şöyle sıralanıyor:

 

*Siyasi parti veya adaya ilişkin propaganda amaçlı yayınların getirilmesine engel olun.

 

*Hiçbir nedenle sandık başından ayrılmayın.

 

*Oy kullanma işlemi başlamadan en az 1 saat önce görev yerinizde bulunun.

 

*Oyların sayımı sırasında Genel Merkez’deki yetkili kişilere sonuçları bildirin.

 

*Sandık görevlileri muhakkak sandıklardan aldıkları sonuçların kopyasını YSK’nın bilgisayarına girip ilgili sandıkla ilgili sonucunu mukayese etmeli.

 

*Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler, görevli müşahitler ve bina sorumluları dışında kimsenin bulunmamasına dikkat edin.

 

*Seçim kurullarına, itiraza yetkili kişiler ile temsilcilerin belgelerine dikkat edin.

 

*Sandık çevresinde bir suç işlenmesi halinde, sandık kurulunun durumu tutanağa geçirmesini ve ilgili hakkında işlem yapmasını sağlayın.

 

*Oy kullanılmasına engel olmaya çalışanların hemen kolluk güçlerine bildirilmesini sağlayın.

 

*Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara geçirilmesi sırasında çok dikkatli olun.

 

*Tutanaklar, YSK’ya ve Genel Merkez’e ulaşıncaya kadar görev alanınızdan ayrılmayın.

 

Kaynak: Bugün Gazetesi