‘Parlamenter Sistem’in önemli bir demokratik unsuru olan ‘cumhurbaşkanlığı vetosu’na, 9 Temmuz 2018’den sonra resmen geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde ilk kez tanık olduk. AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, kanun teklifini ‘Cumhurbaşkanı’ sıfatıyla veto etti. İşte ilginç vetonun detayı ve vetolar tarihinin kısa özeti…

 

 

 

 

Sözcü’de yer alan habere göre Türkiye’nin çeşitli illerine dağılmış durumdaki yaklaşık 15 termik santrale baca filtresi takılmasını 2,5 yıl daha erteleyen kanun teklifi AKP ve MHP’lilerin oylarıyla kabul edildi.

Ancak CHP’nin ‘namus meselesi’ dediği, çevrecilerin de büyük tepki gösterdiği kanun teklifi Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından ‘sürpriz’ şekilde veto edildi.

 

 

NE PARLAMENTER SİSTEMİN CUMHURBAŞKANIYKEN NE DE PARTİLİ CUMHURBAŞKANIYKEN…

 

 

Veto iki açıdan bir ilk olma özelliği taşıyor.

Birincisi, Ağustos 2014’te Cumhurbaşkanlığı koltuğuna seçilen Erdoğan, dört yıl boyunca sürdürdüğü görevinde veto yetkisini hiç kullanmamıştı. Erdoğan, Ahmet Davutoğlu ve Binali Yıldırım hükümetlerinden gelen hiçbir teklifi veto etme ihtiyacı duymamıştı.

İkincisi, 9 Temmuz 2018’den beri ‘partili cumhurbaşkanı’ sıfatıyla ülkeyi yöneten Erdoğan, altında partisinin imzası bulunan hiçbir kanun teklifini geri çevirmemişti.

 

 

VETOLARIN TARİHİ

 

 

Peki Erdoğan’dan önceki cumhurbaşkanlarının ‘veto karnesi’ nasıldı?

 

 

ABDULLAH GÜL: ÖNÜNE GELENİ ONAYLADI

 

 

2007-2014 yılları arasında Cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturan Abdullah Gül, yedi yıllık görev süresi boyunca önüne gelen 886 yasadan sadece dördüünü veto etti.

11’inci Cumhurbaşkanı Gül, ilk vetosunu 2008 yılında yaptı. Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ve Elektronik Haberleşme Kanunu’nu veto eden Gül, 2009 yılında İşsizlik Kanunu’nu Meclis’e geri gönderdi. 2011’de ise “Şike Yasası” olarak bilinen 6250 sayılı kanunu veto etti.

 

 

REKOR AHMET NECDET SEZER’DE

 

 

Cumhurbaşkanları arasında ‘veto rekoru’nu ise 10’uncu Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer elinde tutuyor. Sezer görev süresi boyunca 62 yasa veto etti. Sezer vetolarından 12’sini Bülent Ecevit hükümetine karşı, 50’sini ise Recep Tayyip Erdoğan hükümetine karşı kullandı.

 

 

İKİNCİ SIRADA KENAN EVREN VAR

 

 

Sezer’in ardından veto sıralamasında gelen ikinci isim ise 7’nci Cumhurbaşkanı Kenan Evren. 12 Eylül 1980 darbesiyle yönetime gelen Evren, Turgut Özal hükümetleri döneminde toplam 27 yasayı veto etti.

 

 

ÜÇÜNCÜ SIRADA CEVDET SUNAY

 

 

Evren’den sonra veto sıralamasında 5’inci Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay geliyor. 1966-1973 yılları arasında Köşk’te oturan Sunay görev süresi boyunca 18 yasayı veto etti.

 

 

DÖRDÜNCÜ SIRADA TURGUT ÖZAL

 

 

Sunay’ın ardından veto yetkisini en çok kullanan cumhurbaşkanları listesinde 8’inci Cumhurbaşkanı Turgut Özal dikkat çekiyor. Sırasıyla; Yıldırım Akbulut, Mesut Yılmaz ve Süleyman Demirel hükümetleri ile çalışan Özal, toplamda 17 yasa teklifini veto etti.

4’üncü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel iki, 6’ncı Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk 13, 9’uncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel 14 kanun teklifini geri çevirdi.

 

Fotoğraf: EPA