Yapboza dönen ÇED yönetmeliği bir kez daha değiştirildi!

Yapboza dönen ÇED yönetmeliği bir kez daha değiştirildi!
30 Temmuz 2022 11:01

Tüzel kişilerin dışına itildiği ÇED süreçlerinin belli aşamaları da ortadan kaldırılırdı. Şirketlerin önünün açıldığını belirten Çevre Hukukçusu Erdem, “Meslek ve ekoloji örgütleri gibi kurumların söz hakkı engellenebilir” dedi.

 

 

Birgün’den Gökay Başcan’ın haberine göre Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliği ile Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği’nin bazı maddeleri değiştirildi. Konuya dair bakanlıktan yapılan açıklamada ise 7 Şubat 1993’te yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmelikteki değişikliklerin “yeşil kalkınma hedefleri kapsamında” yapıldığı söylendi.

Şirket için adeta bir formaliteye dönüşen, projenin bölgeye vereceği çevresel etkilerinin değerlendirildiği ÇED yönetmeliği bir kez daha tırpanlandı. Yürürlüğe girdiği günden bu yana 16 kez kısmi, 6 kez de tamamen değiştirilen yönetmeliğin bir kere daha içi boşaltıldı. Yeni değişikliğe göre ÇED süreçlerinin belli aşamaları ortadan kaldırıldı, projenin etkileri uygulanacağı alanla sınırlı tutuldu.

Şirketlere daha çok imtiyaz tanınan bu yönetmelik değişikliğinde yer alan ‘halk’ kavramı değiştirilerek konusunda uzman meslek örgütleri ile demokratik kitle örgütleri de sürecin dışında bırakıldı. ÇED süreci kapsamında yapılan inceleme değerlendirme komisyonu (İDK) toplantısı da online yapılmasına karar verildi. Online toplantıdaki fiziki şartları nedeniyle itirazların engelleneceği yorumlarına neden oldu. Yönetmelik değişikliği AKP’nin gözde müteahhitlerine de yaradı. Toplu konut projelerinde 200 konut ve üzeri ÇED gerekli değildir kararı alınması gerekiyorken bu sayı 300’e çıkarıldı.

 

Yönetmelikte en dikkat çekici maddelerden biri de karotlu sondaj oldu. Erzincan İliç’te Çöpler Altın Madeni’ni işleten firmanın Kemaliye’de yapmak istediği karotlu sondaja ilişkin yerel mahkeme ÇED kararı alınması gerektiğini belirten bir karar vermişti. Yönetmelik değişikliğiyle birlikte karotlu sondajlar ÇED kapsamı dışına çıkarıldı.

 

ALAN DARALTILDI

 

 

Çevre Hukukçusu Avukat Cömert Uygar Erdem ise yönetmelik değişikliğiyle sermayenin önünün açıldığını; meslek ve demokratik kitle örgütleri ile yurttaşların süreç dışına itildiğine dikkat çekti. Yönetmeliğin tanımlar maddesinde ÇED inceleme alanının sadece proje sahasının içerisiyle sınırlı tutulduğunu belirten Erdem, “Bu durumda sadece projenin yapılacağı yer değerlendirmeye alınacak. Örneğin proje sahasının çevresindeki tarım alanları, sulak alanları, arkeolojik alanlardan ÇED raporunda bahsedilmeyecek. Daha önce bu yönde verilen yargı kararları da baypass edilmiş olacak. Halbuki projenin etki sahasının incelenmesi gerekir” dedi

 

TÜZEL KİŞİLER SÜREÇ DIŞINDA

 

 

ÇED sürecindeki ‘halkın katılımı’ sürecindeki halk kavramının değiştirildiğini ifade eden Erdem, tüzel kişilerin süreç dışına itildiğini belirtti: “Bakanlık yine ince bir mühendislik çalışması yapmış. Etki değerlendirmesini proje sahasına hapsetmiş, meslek kuruluşları ve sivil toplum örgütlerini süreçten çıkararak şirket ile bireyleri baş başa bırakmıştır. Bu açıkça bireyleri güçsüzleştirme girişimidir. Halkın katılımı toplantısına katılmak isteyen kurum temsilcileri, halk kavramına tüzel kişiler girmiyor denilerek kapı önünde bekletilebilir. TMMOB ve bağlı meslek odaları, yereldeki ekoloji örgütleri gibi kurumların söz hakkı engellenebilir.”

 

BAKANLIK YAPACAK

 

ÇED sürecinde önemli bir yer tutan kapsam belirleme toplantısının da kaldırıldığına dikkat çeken Erdem, “Halkın katılım toplantısının ardından oradaki görüşler ve itirazlar; uzman kişilerin de olduğu komisyon tarafından değerlendiriliyordu. Bu komisyon ÇED özel formatının nasıl olması gerektiğine karar veriyordu. Bunu artık sadece Bakanlık yapacak” ifadelerini kullandı. Erdem, “ÇED raporunun içeriğini, iskeletini ilgili kamu kuruluşu, üniversite, meslek odası, sendika vs. kuruluşların da dahiliyle oluşan komisyonun katıldığı kapasite belirleme toplantılarında belirlenirdi. Bakanlık, bu işi kendi tekeline almış. Komisyon da süreçten dışlanmış, dahili kısıtlanmış” yorumunu yaptı.