Sayıştay yargılaması sonucu kesinleşen zararın faturası 64 milyon TL olarak raporlara yansıdı. 2021’in usulsüz işlem şampiyonu olan Karayolları Genel Müdürlüğü, bir yılda tek başına bu zararın 17 milyon TL ve 303 bin avrosuna imza atarak birçok kurumu geride bıraktı.

 

Fotoğraf: kgm.gov.tr

 

Birgün’den Nurcan Gökdemir’in haberine göre Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, kamu zararını “Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” olarak tanımlıyor.

Kanun, kamu zararına yol açan işlemleri de şöyle sıralıyor:

>> İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
>> Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,
>> Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
>> İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,
>> İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
>> Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması.

Kamu zararının iki tarafı var, işlemlere karar veren kamu görevlisi ile bu işlemlerden haksız kazanç sağlayan şirketler, kişiler. AKP iktidarlarının adı uzun zamandır yolsuzluklar ve kamu kurumlarının kadrolarına bazen tek özelliği iktidar partilerine yakınlığı olan liyakatsiz isimleri ataması ile anılıyor. Kamu İhale Kanunu’nun arkasından dolanarak yapılan alımlar, maliyetinin çok üzerindeki dev yatırımlar, iktidara yakın kişi veya kurumları fonlamak amacıyla kamu kaynaklarının transferi her gün yeni örnekleri ile kamuoyunun önüne geliyor. Buna paralel olarak “kamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini hesap verme sorumluluğu çerçevesinde denetlemekle” görevli olan Sayıştay’ın elini kolunu bağlayan, denetim yetkisini sürekli sınırlayan uygulamalar da devamlı artıyor.

 

 

DSİ’DEN KGM’YE GEÇEN BİRİNCİLİK

 

 

Buna karşın Sayıştay’ın ‘kamu zararı’ olarak hükme bağladığı işlemler sonucunda ortaya çıkan fatura her ne kadar işlemlerin büyüklüğüne göre sınırlı kalsa da dönemin ruhunu yansıtıyor. Hesap yargılaması yapan Sayıştay’ın sorumlularından tahsil edilmesini istediği kamu zararının büyüklüğü 2002 yılından bu yana 64 milyon TL’ye ulaştı. Rakam küçük ancak en fazla suçüstü yapılan kurum Karayolları Genel Müdürlüğü. Bu zararın 13 milyon TL ve 303 bin avrosuna tek başına imza attı. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün bu alandaki birinciliğini geçen yıl Karayolları Genel Müdürlüğü elinden aldı. Bürokratlarının ‘işlem ve eylemleri’ ile en fazla kamu zararına yol açtığı genel müdürlük oldu.

Sayıştay’ın her yıl yayımladığı 2021 yılı Genel Uygunluk Bildirimi raporunda ortaya çıkan kamu zararı, aralarında Cumhurbaşkanlığı, TBMM ile bakanlıklar, yüksek yargı organları ile bazı genel müdürlüklerin bulunduğu genel bütçeli idareler, yatırımcı genel müdürlükler, bazı başkanlıklarla üniversitelerin oluşturduğu özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici kuruluşlar olmak üzere üç ayrı başlık altında irdeleniyor.

Genel Bütçeler idarelerde 2022 yılına 16,5 milyon TL, 487 avro kamu zararı kesinleşti. Bunun 4,7 milyon TL’si tahsil edildi, 11,8 milyon TL de ertesi yıla devretti. 16,5 milyon TL’nin 12,5 milyonuna bakanlıkların merkez saymanlıkları, 3,1 milyonuna defterdarlıklar, geri kalanına da mal müdürlükleri ile diğer kurum saymanlıkları ve askeri saymanlıklar yol açtı.
200 kat arttı

2002 yılından bu yana yapılan işlemler büyüdü, Sayıştay’ın elinin kolunun bağlanmasına karşın bu dönemde tespit edilen kamu zararı 200 kat artarak 11 bin TL’den 2,1 milyon TL’ye çıktı. En fazla zararın tespit edildiği yıl 3,4 milyon TL ile 2015 oldu. 2013’te 2,8 milyon TL, 2019’da da 2,5 milyon TL’lik kamu zararı karara bağlandı. Bu tutarın 1,8 milyon TL’si sorumlularından tahsil edilebildi.

 

 
ŞAMPİYON YATIRIMCI KURULUŞLAR

 

Yatırımcı kuruluşlar ile üniversitelerin aralarında yer aldığı özel bütçeli kuruluşların 2003 yılından bu yana neden oldukları tespit edilen zarar ise 47,1 milyon TL ve 303,5 avro oldu. Yıllar itibarıyla 2003’ten bu yana yaklaşık 100 kat artan bu zararın 20,2 milyon lirası ile avro cinsinden olanı sorumlulardan alınabildi.

2020’nin zarar şampiyonu olan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü bu yıl birinciliği Karayolları Genel Müdürlüğü’ne devretti. Karayolları’nın 17 milyon TL’lik zarara yol açan bürokratlarını 14,4 milyon TL’lik zarar ile DSİ bürokratları izledi. Akdeniz Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ile Yıldız Teknik Üniversitesi de milyonluk zararlara neden oldu.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 23 bin TL ile kamu zararına neden olan tek düzenleyici ve denetleyici kurum oldu.