İstanbul’da barınma sorunu, emlak piyasasındaki gelişmelere de paralel olarak büyümeye devam ediyor. Böyle bir dönemde kentte yüz binlerce boş evin bulunması da tartışma yaratıyor.

 

Mahmut Hamsici / BBC Türkçe

 

 

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökce, Mayıs ayında yaptığı açıklamada, İstanbul’da yaklaşık 450-750 bin arası boş konut bulunduğunu söyledi.

Buğra Gökce, önemli bir bölümünün yatırım amacıyla alınmış ikinci ve üçüncü evler olduğunu belirttiği bu boş konutların; konut erişimini kısıtlayan ve konut piyasasını dengesizleştiren önemli bir faktör olduğunu savundu.

Gökçe, bu konutların değerlendirilmesinin hem fiyatların aşırı yükseldiği konut piyasasının dengelenmesini sağlayabileceğini hem de sosyal konut olarak kullanılıp depreme karşı yapı stoğunun yenilenmesinde fayda sağlayabileceğini belirtti.

Bu kapsamda İBB yetkilileri, boş evlerle ilgili olarak vergi ve teşvik gibi uygulamaları devreye sokacak düzenlemelerin yapılması gerektiğini söylüyor.

 

Dünyada da büyüyen bir sorun

 

 

Başta Batı ülkeleri olmak üzere gelişmiş ülkelerin kentlerinde de boş ev meselesinin, konut sorununun parçası olarak önemli bir tartışma konusu haline geldiği görülüyor.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) 2022 yılında bu konuda hazırladığı kapsamlı bir rapor bulunuyor.

Raporda bu konuyla ilgili tüm ülkelerden veri alınamadığı, dolayısıyla incelemede tüm ülkelerin olmadığı notu düşülmüş.

OECD raporuna göre, toplam konut stoğu içinde boş ev oranı en fazla olan ülkelerinde başında sırasıyla Malta, Japonya, Kıbrıs, Macaristan, ABD, Finlandiya, Şili, Slovenya, Slovakya, Avustralya, İrlanda ve Kanada geliyor.

Malta, Japonya, Kıbrıs ve Macaristan’da boş evlerin mevcut konut stoğu içindeki payı, yüzde 12’nin üstünde.

Bu oran ABD’de ise yaklaşık yüzde 11. Bu, ülkede yaklaşık 16 milyon konutun boş olduğu anlamına geliyor.

OECD’ye göre boş konut oranının en düşük olduğu ülkeler arasında ise İzlanda, İsviçre ve İngiltere var.

Bu ülkelerde boş konut oranı yüzde 3’ün altında.

OECD’nin listesinde Türkiye bulunmuyor.

Boş konut kavramıyla ilgili farklı ülkelerde farklı tanım yaklaşımları oluşabildiği görülüyor.

Bu konutların boş olmasının nedenleri de tek bir nedenle açıklanmayabiliyor.

Bununla birlikte dünyanın çeşitli kentlerinde, yerli veya yabancı kişilerin ya da şirketlerin, konut piyasasına yatırım amaçlı yaklaşımlarının boş evlerin oranını artıran bir eğilim yarattığı öne sürülüyor.

 

 

Hangi ülke ne tür önlemler alıyor?

 
Boş evlerin, kentlerdeki barınma sorununu artırmasına karşı bazı ülkeler son dönemde çeşitli önlemler alıyor.

Bunun önemli örneklerinden biri, Kanada’nın Britanya Kolumbiyası Eyaleti’ndeki Vancouver kentine ait.

2017 yılında eyalet, 6 aydan fazla boş kalan ve bununla ilgili özel bir gerekçe sunmayan evlere, yıllık olarak o evlerin değerinin yüzde 1’i kadar bir vergi ödeme zorunluluğu getirdi. Bu oran daha sonra yüzde 3’e yükseltildi.

Eyalet yetkilileri, 2020’de yaptıkları açıklamada 2017’den sonra bu uygulamayla boş ev sayısının 2200’den 1600’e düştüğünü belirtti.

Chris Bailey, “Vancouver’ın dünyadaki en kârlı emlak yatırım pazarlarından biri olduğuna” dikkat çekiyor.

Bailey, eyalette ayrıca bu uygulamadan bağımsız bir spekülasyon ve boş ev vergisi olduğunu, bunun içinde konut alan yabancılar için yüzde 15’lik bir vergi zorunluluğu bulunduğunu ve bunun önümüzdeki dönemde yüzde 20’ye çıkarılmasının planladığını belirtiyor.