6 Şubat depremlerinin ardından merkezi bütçeden deprem için ayrılan payın yeterince harcanmadığı ortaya çıktı. Deprem vergilerinin toplandığı ancak bütçede ayrılan miktarın kullanılmadığı belirlendi. İlk 8 aylık dönemde deprem için ayrılan bütçenin yalnızca yüzde 2,2’si kullanıldı.

 

Fotoğraf: Reuters/ Temsili

 

Verilere göre, merkezi bütçeden depreme yüzde 7,5 pay ayrılmış durumda. Bu bütçenin ilk 8 ayda sadece yüzde 16,4’lük bir kısmı kullanıldı. Yani toplam 906 milyon 494 bin 905 TL ayrılan deprem bütçesinden, sadece 148 milyon 925 bin 808 TL harcandı. Bütçedeki diğer harcama kalemlerine bakıldığında ise faiz ödemelerinin toplam harcamada yüzde 10,3’lük bir paya sahip olduğu ve ilk 8 ayda 775 milyon 57 bin 545 TL harcandığı görüldü. ‘Sosyal güvenlik’ ise yüzde 10,4 pay alarak 706 milyon 385 bin 545 TL harcama ile en büyük ikinci kalem olarak öne çıktı. Ancak deprem bütçesi bu kalemler arasında düşük seviyede kaldı.

 

 

YANLIŞ YÖNTEM

 
Ekonomist Mustafa Sönmez, deprem sonrası barınma koşullarına dikkat çekti. Depremzedelerin bir kısmı geçici barınaklarda yaşamaya devam ederken, ayrılan bütçenin önemli bir kısmının kullanılmamış olmasını eleştiren Sönmez, BirGün’e şu değerlendirmeyi yaptı: “Depremle ilgili geçen sene 1 trilyona yakın ek bütçe yapıldı, ödenek alındı. Onun üstüne 2024 bütçesi hazırlandı. Merkezi bütçede veriler programa göre de hazırlanıyor, oradan anlıyoruz ki deprem için 2024’ün 8’inci ayına kadar sadece harcamaların yüzde 2,2’si kullanılmış. Hâlbuki 2024 bütçesinde yüzde 7 buçukluk bir pay ayrılmış. Yani Meclis’teki bütçe görüşmelerinde kabul edilen ve deprem için harcanması gereken bütçenin sadece yüzde 16’sı kullanılmış. Bu da deprem enkazının kaldırılması, insanların barınma meselesini çözme konusunda hükümetin duyarlı olmadığını gösteriyor. Oldukça yavaş hareket ediyor. Elindeki bütçeyi yeterince kullanmıyor. Bu da depremzedenin mağduriyetine yol açıyor. İnsanlar hâlâ barakalarda yaşıyor. Kalıcı konutları yok. Bir dezenflasyon programı uyguluyorlar, harcamaları kısmak üzerine kurulu. Bu şekilde deprem harcamalarını kısıyorlar. Depremde yapmaları gereken yatırım harcamalarını engelliyorlar, ağırdan alıyorlar. Depremzedenin mağduriyetini gözardı ediyorlar. Böyle bir sorumsuzluk var. Hem depremi bahane edip milyonlarca vergi topladılar hem de bu vergileri afetzedeler için kullanmıyorlar. Ekonomiyi ısıtmamak adına bula bula bu yöntemi buldular.”

 

 

MECLİS’TE SORGULANMALI

 
Diğer bütçe kalemlerini de değerlendiren Sönmez, “Faiz her zaman harcamalarda birinci sırayı alır. Hükümetin öyle bir borç yükü var ki faiz harcamaları hep ön planda. 2’nci sırada SGK ile ilgili bütçeden kullanımlar geliyor. Deprem kalemi ise çarpıcı bir unsur olarak dikkat çekiyor. 10’uncu sırada yer alan tarıma da pay ayrılmış görülüyor ama çok alt sıralarda şiddetli bir gıda enflasyonu yaşanıyor. Tarıma daha çok kol kanat germeleri gerekirken gerilerde yer alıyor. Bu iktidar vergi almayı biliyor ancak harcama ayağında kendi tercihlerini ön planda tutuyor. Depremzedenin ihtiyaçları ön planda tutulmuyor. Bunun Meclis’te sorgulanması gerekiyor” dedi.