Vatandaşlıktan çıkarılma ve demokrasi orantısı
12 Haziran 2017 17:30

Hükümet 5 Haziran’da yurtdışında olan FETÖ ve bazı sol muhaliflerin 3 ay içinde Türkiye’ye dönmezlerse vatandaşlıktan çıkarılacaklarının belirtildiği 130 kişilik bir listeyi Resmi Gazete’de yayınladı.

Safile USUL H&H YORUM

Hiçbir demokraside aynı anda, birbirinden farklı alanlardan 130 kişi gerçekten de vatandaşlıktan çıkarılmayı gerektirecek birşey yapmış olamaz sistem teorik olarak.

Ben hayatım boyunca vatandaşlıktan çıkarılma olarak Nazım Hikmet’i ve Cem Karaca’yı hatırlıyorum, bunlar aklımda kalmış.

Nazım Hikmet çok eski bir zaman diliminde çıkarıldı vatandaşlıktan.

Yani o zamanlar demokrasi zaten yoktu ve demokrasi dünyada da gelişmemişti ve bugünün birçok demokrasi ülkesi de vatandaşlıktan atmayı uyguluyordu.

Cem Karaca 12 Eylül darbesinde ve muhtemelen zeka seviyesi oldukça düşük bazı kişilerce atıldı vatandaşlıktan, sonra Özal zamanında geri aldı en doğal hakkı olan vatandaşlığını.

Bir de aradan geçen nerdeyse 40 seneden sonra, şimdi hortladı bu vatandaşlıktan atılma olayı seriler halde, kitleler halinde.

Şu işin hukuk devleti boyutuna bir bakayım dedim teorik olarak ve Türkiye’de hukukçular konuşmaktan çekiniyor olduğu için Viyana Üniversitesi Anayasa ve İdari Hukuk Hocası ve dünyaca ünlü Prof. Bernd-Christian Funk’u aradım, ki, ondan daha önce de çeşitli vesilelelerle bilgiler almıştım ve yazmıştım.

Tesadüfe bakın ki, Prof. Funk tam da AB ülkeleri tarafından başlatılan ve vatandaşlıktan atmayı yaygın bir yöntem olmaktan çıkaran ve dünyada vatandaşlıktan atılarak vatansız kalan insan sayısını en aza indirmeyi planlayan bir tasarı üzerinde Avusturya devleti adına çalışıyormuş AB platformunda geçen Haziran’dan beri.

Bana buna dair belgeleri de yolladı maille, yani öyle bilgiler ki, biri günümüzde vatandaşlıktan atılma konusunda tez yazmaya kalkıp da arasa, bulacağı en iyi belge. (isteyen hukukçularımıza yollarım bu belgeleri)

Funk zaten olağanüstü yetkin bir Anayasacı olduğu için AB içinde bu tür çalışmalarda AB siyasetine fikir veriyor, hukuk devleti düşüncesi üretiyor.

Şimdi ondan ve yolladığı belgede okuduklarımdan özetliyorum.

Prof. Funk bana belgeleri yollamadan önce şunu anlatmıştı yolladığı mailde…

1-vatandaşlıktan atılma sebebi ilgili devlet tarafından “precise” olarak, yani tam ne yapmış, somut halde gösterilmeli ve rejime muhalif olma gibi sebeplerden dolayı olmadığı belli olmalı

2-Türkiye ama öyle ya da böyle, haklı ya da haksız eğer bir kişiyi vatandaşlıktan çıkarır ve bunu kişinin bulunduğu ilgili devlete bildirirse o devlet Türkiye’nin kararını kabul etmek durumunda. Bu durumda ama kişinin halen bulunduğu yabancı devlet, bilhassa da batı devletleri bu kişi vatandaşlıktan atıldığı ve vatansız kaldığı için ona özel bir koruma verilir. Şöyle ki, çok daha kolay mülteci hakkı alır, çok daha kolay vize veya yabancı pasaportu verilir ve böyle bir kişinin sınır dışı edilmesi yasaktır.

Funk’un Avrupalı bir hukuk otoritesi olarak söylediği bu şeylerden şunu kolayca anlamak mümkün ki, şu anda vatandaşlıktan çıkarılacak 130 kişi bulundukları yerde çok daha fazla rahat edecek ve koruma altında olacaklar.

Bu bir…

Asıl daha önemlisi ise, şu ki, bunu Prof. Funk’un yolladığı belgelerden özetliyorum….

AB devletleri geçtiğimiz Haziran ayında vatandaşlarını vatandaşlıktan atmama yolunda bir ortak tasarıyı imzaya açmışlar tüm dünya ülkelerine.

Bu tasarıyı demokrasisi olmayan ülkeler imzalamamış.

İmzalamayanlar arasında Türkiye de var. Hadi ona Türkiye demeyelim de bizdeki Hükümet diyelim. (1999’da demokrasi devrimi yapan vatanım Türkiye’ye haksızlık edemem)

Şimdi o belgeden minik minik notlar aktarıyorum, belge çok uzun…

Nijerya ve Tunus bu tasarıyı imzalamayı reddetmiş.

Nijerya açıklama bile yapmamış neden imzalamadığına dair ama Tunus mesela, sebep olarak demiş ki, “Bir Tunus vatandaşı 1 aydan uzun süre başka bir devletin kamu hizmetinde çalışıyorsa (diyelim ki öğretmen kamu hizmetinde) ve uyarıya rağmen o hizmette kalmayı sürdürüyorsa, Tunus’un iç ve dış güvenliğine dair bir suç işlemekten ceza almışsa, Tunus’da veya yaşadığı ülkede 5 seneden fazla cezayı gerektiren bir suç işlemişse vatandaşlıktan atarız” (ne yani mesela hırsızlık yaptı diye vatandaşlıktan mı atılacak? di mi?)

Tunus böyle demiş ve tasarıya imza atmayı reddetmiş.

Yeni Zelanda da kabul etmemiş bu tasarıya imza atmayı.

Ve demiş ki açıklamasında, “Bir Yeni Zelanda vatandaşı eğer kendi isteğiyle başka bir ülkenin vatandaşlığına geçmiş ise ve Yeni Zelanda’nın çıkarlarına aykırı hareket ediyorsa vatandaşlıktan atarız.” bu da çok muallak bir tanım, Yeni Zelanda’nın ulusal çıkarlarına ters olmak ne demek, yani mesela Yeni Zelanda Hükümeti’nin kararlarını eleştiren biri böyle biri midir?)

Lesotho (haritada baktım, Afrika’nın güneyinde bir ülke) bu tasarıyı, “Ben devlet haklarımı kimseyle paylaşmam” diye zaten baştan reddetmiş.

Brezilya da imza atmamış ve, “Brezilya’ya zarar verecek davranışlarda bulunanları atarız” demiş. (hangi davranışlar, böyle tanım mı olur? di mi?)

Liste çok uzun, çok kısaca özetlemek gerekirse demokrasisi olan ve oturmuş ülkeler bu tasarıyı imzalamış, diğerleri imzalamamış.

Prof. Funk diyor ki mailinin sonunda, “Türkiye bu tasarıyı imzalasaydı devletler hukukuna göre vatandaşlıktan atma işlemlerini yapamayacaktı ve o zaman ilgili yabancı devletler Türkiye’ye, ‘Devletlerarası hukuku zedeliyorsun’ diyecekti ama Türkiye imzalamadığı için bir Türk vatandaşı vatandaşlıktan atıldığında bu durumda geçerli olacak ve engelleyici bir devletler arası hukuki düzenleme yok Türkiye’de. Ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde de vatandaşlıktan atılmaya dair bir hukuki düzenleme yok. Dolayısı ile Türkiye’nin vatandaşlıktan çıkarma işlemlerine karşı herhangi bir uluslararası hukuki düzenleme yok”

Gerçi bizde Anayasa Mahkemesi var ve Zühtü Bey başvuru bekliyor.

Devlete gül gibi hukuk kokan içtihat atmak için.

Safile USUL Twitter