Dileyen şirket ya da ülkenin, Türkiye’deki tüm arama lisanslarına tek başına sahip olmasının yolunu açan yasa önünde hiçbir engel kalmadı. Uzmanlar, petrolle ilgili tüm ülkeler milli şirketlerini korurken, bu yasanın TPAO’yu yok edeceğini dile getirdi.

 

Anayasa Mahkemesi, Petrol Kanunu’nun iptali istemini reddetti. Gerekçeli kararını açıklayan yüksek mahkeme, yasanın Türkiye’nin petrol gereksinimini saptama ve uygulamaya yönelik usul ve esasları belirleme yetkisini Bakanlar Kurulu’na veren hükmünü ise iptal etti. Yasanın diğer tüm hükümlerinin kabul edilmesi nedeniyle bu iptalin pek de önem taşımadığını belirten Petrol Mühendisleri Odası Genel Başkanı Mehmet Kul, tasarı yasalaşmadan önce dile getirdikleri tüm çekincelerin önündeki son engelin de kalktığını söyledi. Kul, “Artık dileyen şirket ya da ülke, Türkiye’deki tüm arama lisanslarına tek başına sahip olabilir. Ayrıca petrolle ilgili tüm ülkeler, milli şirketlerini korurken, bu yasa TPAO’yu yok edecektir” dedi.

 

Bağımsızlığa tehdit

 

CHP, Meclis’te kabul edilen yasaya karşı 129 milletvekilinin imzasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu. 7 kategoride sınıflandırılan maddelerin iptalini istemişti. Bunlardan 5’i oybirliğiyle reddedildi. Üyeler Osman Alifeyyaz Paksüt ile Zehra Ayla Perktaş, orman sahalarında petrol aranmasına ilişkin maddeye muhalefet şerhi koyduğu için 1 madde oyçokluğuyla reddedildi Yalnızca Bakanlar Kurulu’na petrol gereksinimi ve ihracat konusunda yetki veren hükmün iptali kabul edildi. Gerekçeli karar dünkü Resmi Gazete’de yayımlandı.

 

Anayasa Mahkemesi’nin gerekçeli kararını değerlendiren Petrol Mühendisleri Odası Genel Başkanı Mehmet Kul, yasaya ilişkin tüm çekincelerinin yasalaştığını söyledi. Kul, “Reddedilen madde, Petrol Kanunu’nun özünü hiçbir şekilde etkilemez. Böylelikle yasa, aynen çıkmış oldu” diye konuştu. Yasanın Türkiye’de daha fazla petrol aranması için rekabetçi bir ortam getirdiğini dile getiren Kul, şunları söyledi:

 

“Rekabet iyidir, ancak burada öyle bir boyut var ki bunun rekabetle ilgisi yok. Yasayla birlikte Türkiye’ye düşman bir ülke veya firma, ülkedeki bütün lisanslara tek başına sahip olabilir. Enerji sektörü, çok stratejik bir sektördür. Yabancı şirketler kontrol ettiği zaman bağımsızlığınızı kaybedersiniz. Bu yasa, TPAO gibi milli bir şirketin yok edilmesi projesidir. Petrol alanında her devletin milli bir şirketi vardır. Ancak bu yasa, bizimkini yok edecektir. Bu petrolde teslimiyet yasasıdır. Yüksek mahkeme kararıyla son engel de kalkmıştır. Petrolde teslimiyet devri başlamıştır.”

 

Ormanda aramaya izin

 

* Arama veya işletme ruhsatı içindeki ve civarındaki arazide, sondaj dahil çeşitli yöntemlerle su arama ve bulunan suları kullanma hakkı geliyor.

 

* Orman sayılan yerlerde ruhsat ve izin alanlarında da ilgili mevzuata göre izin alınarak ve bedelleri ödenerek petrol arama ve işletme faaliyetleri yapılabilecek.

 

* Petrol hakkı sahiplerinin safi kazançları üzerinden ödemekle yükümlü bulundukları vergiler ve hissedarları adına yapmaları gereken gelir vergileri kesintisi toplamı, yüzde 55’i geçemeyecek.

 

* Arama ruhsatı süresi karada 7, denizde 11 yıla kadar uzatılabilecek.

 

18 Bölge ikiye indirildi

 

Türk Petrol Yasası ile nelerin değiştiği özetle şöyle:

 

* Daha önce 18 petrol bölgesine ayrılan Türkiye, kara ve deniz olmak üzere iki petrol bölgesine ayrıldı. Kıyı çizgisi sınır olarak kabul ediliyor. Deniz bölgeleri de karasuları içi ve karasuları diye ayrılacak.

 

* Petrol hakkı sahibi yabancılar Türk kara sularında petrol arama ve üretimi yapabilecek.

 

* Doğalgaz üretimi yapan hak sahibi yerli ve yabancı şirketler ile yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubelerine, toptan satış lisansı verilecek.

 

* Askeri yasak bölgeler ile güvenlik bölgelerinde arama ve üretim yapılabilecek.

 

* İşletme ruhsatı, 20 yıl için verilecek. 10’ar yılı geçmemek üzere iki defa uzatılabilecek.

 

* Üzerinde işletme hakkı sona eren sahalar, işletme ruhsatı verilmek üzere, bakan onayıyla müzayedeye çıkarılabilecek.

 

* Üretilen ham petrolde varilinden, doğalgazda ise metreküpünden sekizde bir oranında alınan devlet hissesi, kuyu başı fiyatı esas alınarak hesaplanırken, hampetrolde piyasa fiyatı, doğalgazda ise toptan satış fiyatı esas alınıyor. Buna göre, petrol arayıcı veya işletmecisi, ürettiği petrolün yalnızca sekizde birini devlet hissesi olarak ödeyecek.

 

* Arama veya işletme ruhsatları ile ilgili olarak yapılan petrol işlemlerinde kullanılan petrolden devlet hissesi alınmayacak.

 

* Petrol hakkı sahibi, arama veya işletme ruhsatında veya civarında petrol işlemi için gerekli arazinin kullanma hakkını; arazi özel mülkiyete ait ise anlaşma; anlaşmazlık durumunda ise kamulaştırma yoluyla elde edebilecek. Arazi Hazine’ye ait ise Maliye Bakanlığı’ndan bedeli karşılığında kiralamak, irtifak hakkı tesis etmek veya kullanma izni almak ve ruhsatına kaydedilmek suretiyle kazanabilecek. Kamulaştırılan arazinin mülkiyeti, Hazine’ye kullanma hakkı kamulaştırma bedelini ödeyen petrol hakkı sahibine ait olacak.

 

Kaynak: Hakan Dirik / Cumhuriyet