Ekonomik kriz nedeniyle tüketimin ve istihdamın azalması yüzünden devlet geçen yıl 83.2 milyar liralık vergi kaybına uğradı.

 
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı 2019 yılı bütçe gerçekleşme sonuçlarına göre, hükümet geçen yılın tamamında halktan ve şirketlerden 756 milyar 494 milyon lira vergi toplayacağı öngörüsünde bulundu.

 

HEDEF ŞAŞTI
Sözcü’den Erdoğan Süzer’in haberine göre, ekonomi yavaşlayıp insanların geliri, şirketlerin de cirosu düşünce vergi hedefi büyük ölçüde şaştı. Devletin kasasına giren toplam vergi 83 milyar 183 milyon lira birden azalarak 673 milyar 314 milyon lirada kaldı. Bu devasa kaybın yanı sıra ekonomiyi canlandırmak amacıyla bazı ÖTV ve KDV oranlarında yapılan indirimler de vergi gelirlerindeki kaybı hızlandırdı.

 

HARCAMALAR AZALDI
Vergi gelirlerinin alt kalemleri incelendiğinde, hedefteki sapmanın büyük ölçüde geliri eriyen halkın harcamalarını azaltmak zorunda kalmasından ve istihdamdaki daralmadan kaynaklandığı görüldü. Örneğin, hükümet geçen yıl tamamına yakını çalışanlardan toplanan Gelir Vergisi’nden devletin kasasına 172 milyar lira gireceği hesabını yaptı. Ancak istihdam artmadığı gibi işsizlik daha da yükselince devletin kasasına hedefin 9.2 milyar lira altında vergi girdi. Gelir Vergisi’ndeki bu erimeyi, maaş dışında serbest meslek kazançlarındaki daralma da hızlandırdı.

 

 

30 MİLYARLIK KAYIP

 
Aynı şekilde işsizlik ve enflasyon yüzünden geliri düşen halkın harcama yapamaması KDV ve ÖTV’de 30 milyar liranın üzerinden vergi kaybına yol açtı. KDV’de 70.6 milyarlık gelir hedefine rağmen 15.2 milyarlık kayıpla 55.5 milyar liralık tahsilat rakamında kalınırken büyük umut bağlanan ÖTV’de tütün ve kolalı içecekler dışındaki tüm kalemlerde ciddi erime yaşandı. 162 milyar lira gelir beklenen ÖTV tahsilatı 15.4 milyarlık kayıpla 147 milyar liraya ancak ulaşabildi. ÖTV kaybında sıfır araç alımının olağanüstü düşmesi, akaryakıt ve doğalgaz tüketiminin azalması ve tüm teşviklere rağmen dayanıklı tüketim mallarında beklenen canlanmanın gerçekleşememesi büyük rol oynadı. İthalattan elde edilen KDV ile Gümrük Vergisi’nde hedeflenenden yaklaşık 45 milyar lira daha az vergi toplanması ise ekonomi yönetiminin yükselen kur ve düşen gelirin etkisiyle ithalatta yavaşlama olacağını öngöremediğini işaret ediyor.

 

 

HALK ŞANSINI ŞANS OYUNLARINDA ARADI

 
Halk umudunu piyangoya bağlayınca, hükümet de şans oyunları vergisinden tahmin ettiğinin üzerinde vergi topladı. Tutmayan hedeflerin aksine Kurumlar Vergisi ile şans oyunları ve Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi’nde (BSMV) hedeflerin üzerinde gelir elde edildi. Kurumlar Vergisi’ndeki artışta, vergi oranının yüzde 20’den yüzde 22’ye yükseltilmesi, şans oyunlarında ise yoksullaşan halkın şansını şans oyunlarında araması etkili oldu.