Çok sayıda klinik araştırma sonucunda insan papilloma virüsü(HPV) aşısının rahim ağzında gelişen kanser öncüsü durumları önlemede etkinliği gösterilmiştir. HPV aşısının doğrudan rahim ağzı kanserini(serviks kanseri) önlemede ki etkinliği hakkındaki çalışma sayısı ise kısıtlıdır. Ekim 2020’de saygın tıp dergisi New England Journal(NEJM)’da yayınlanan İsveç menşeeli bir araştırma makalesi HPV aşısının rahim ağzı kanserini önlemede de son derece etkin olduğunu göstermiştir.

 

HPV’ye karşı geliştirilen aşının temel hedefi rahim ağzı kanserine yola açan HPV tiplerine karşı (HPV 16, 18, 33, 45 gibi) bağışıklık geliştirerek rahim ağzı kanserini dünyadan silmeye çalışmaktır. Türkiye’de de HPV aşısı 2008 yılında sağlık bakanlığı ruhsatı almış ve o zamandan bu yana uygulanabilmektedir. Ne var ki bu aşı henüz ulusal aşı takvimine dahil edilememiştir. Daha önceki çalışmalarda HPV aşısının genital siğillere(kondilomlar), kanser öncüsü durumlara(CIN II ve CIN III) etkinliği gösterilmiştir. Hatta yapılan başka bir araştırmada HPV aşısının HPV ile ilişkili olan rahim ağzı dışındaki bağ boyun kanserlerini önlemede dahi etkili olduğu saptanmıştır.

 

En son olarak İsveç’ten yapılan bu klinik çalışmada bilim adamları 2006-2017 yılları arasında 10-30 yaş arasında olan bir milyon yedi yüz bin genç kız ve kadının sağlık kayıtlarını değerlendirmişlerdir. Bu kayıtlarda takip sırasındaki yaş, yaşanan bölge, ebeveyn özellikleri, eğitim durumu, ailenin gelir düzeyi, ailede bilinen bir hastalık olup olmaması ve HPV aşılanması ile rahim ağzı kanseri arasındaki ilişki araştırılmıştır.

 

Çalışma süresince kadınlar 31.yaş günlerine kadar takip edilmişlerdir.  Aşı olan kadınların sadece 19’unda rahim ağzı kanseri Ankara ya rastlanırken aşılanmayan kadınların 538’inde rahim ağzı kanseri tanısı koyulmuştur. Aşılanan kadınlarda rahim ağzı kanseri riski 100.000’de 47 iken, aşılanan kadınlarda bu risk tam iki misli yani 100.000’de 94 olarak saptanmıştır. Gene çalışmada yapılan analizlerde HPV aşısının erken yaşlarda yapılmasının kanser riskini daha çok azalttığı gösterilmiştir. Sonuç olarak güvenilir bir sağlık kayıt sistemi olan İsveç’te gerçekleştirilen bu çalışmada HPV aşısının rahim ağzı kanseri riskini anlamlı ve önemli bir derecede azalttığı gösterilmiştir.

 

Dünyada HPV aşısının etkinliğini gösteren çalışmaların sayısı artarken ve bazı ülkelerde erkek çocuklar için dahi ulusal aşı programında HPV aşısına yer verilirken Türkiye’nin de bir aşama kaydetmesi gerektiği muhakkaktır. Türkiye’deki genç kızlar ve kadınların da bu önlenebilir kansere karşı aşılanmaları gerektiği ortadadır.

 

 

Doç.Dr.Derman Başaran

Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı