CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, 5 yıl önce üretimine başlanan bor esaslı deterjanların durumunu Bakana sordu. İlk üretimin ardından satılmadığı için ürünlerin bir bölümü elde kalan Eti Maden’e ait ürün ile ilgili çalışmaların hangi aşamada olduğunun açıklanmasını istedi.

 

 

Gürer’in sorusunu yanıtlayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, yeniden deterjan üretimi için yeni tesis kurduklarını belirterek, Aralık ayı sonunda yeni tesiste üretilen ürünlerin kullanıcılara sunulacağını açıkladı.

 

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Eti Maden İşletmelerine ait deterjan üretim tesislerinin akıbetine gündeme getirdi. Gürer, Bakan Dönmez’e “Eti Matik” adıyla çıkarılan bor esaslı doğal temizlik ürünü olan deterjanların neden piyasada yeterince Pazar bulamadığını sordu.

 

Bakan Fatih Dönmez, Eti Maden tarafından geliştirilen borlu temizlik ürünü için yıllık 25 bin ton üretim kapasiteli yeni tesislerin kurulma çalışmalarının tamamlandığını belirterek, deneme üretim çalışmalarının yapıldığını açıkladı. Bakan Dönmez, bu yıl Aralık ayı sonunda yeni tesiste üretilen ürünlerin yapılacak lansman ile kullanıcılara sunulacağını bildirdi.

 

Bilindiği gibi Eti Maden 2013 yılında bor esaslı doğal temizlik ürünü olan ve Eti Matik adıyla deterjan üretmiş ve piyasaya sunmuştu. Ancak, 3 yıl içinde 10 bin ton üretim yapılan tesiste üretilen deterjanların 2 bin 380 tonu satılamamıştı.

 

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Borlu çimento uygulamasına yönelik DSİ-Eti Maden-çimento firmaları iş birliğiyle yapılan çalışmalar hangi noktada? Borlu fren balatası, odun plastik kompozitler, borlu bileşiklerin yara iyileşmesi kullanımı ve borlu kaplamalar konusunda mesafe alınabildi mi? Bu konuda sürdürülen çalışmalar yine hâlâ devam noktasında mı? Demir-çelik sektöründe bor kullanımının kok kalitesini artırması, gübre kullanımında yararlanılması gibi çalışmalarda istenilen verim alındı mı?” Sorularını Bakan Fatih Dönmez’e yöneltti.

 

Bakan Dönmez, “Eti Maden Etidot-67 adıyla ticari borlu gübreyi üretmektedir. Diğer yandan 3 adet yeni granül borlu gübrenin Ar-Ge çalışmaları tamamlanarak üretime başlanacaktır. BOREN destekli 14 farklı tarım ürününde denemeler yapılmış olup ürünlerde %5-30 arasında verim artışı olmuştur. Yapılan çalışmalar neticesinde 2014 yılında, bitki bazlı borlu gübre üretilmeye başlanmıştır. Tarım sektörüne yönelik 2-4 mm granül boraks pentahidrat, granül üleksit, granül kolemanitin pilot ölçekli üretimine başlanılacaktır. Diğer yandan özellikle yurtiçinde borlu gübre kullanımında fiyat avantajı sağlanmaktadır

 

Borlu çimentonun uygulanmasına yönelik çalışmalar kapsamında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) tarafından 2 baraj göleti kütle beton uygulamalarında borlu çimento kullanılmak üzere projelendirme kararı alınmış olup, DSİ ile bu konuda yeni projelerin geliştirilmesi planlanmaktadır.

Borlu yara iyileştirici krem ve implant ve protezlerin borlu bileşikler ile kaplanması projelerimiz devam etmekte olup, proje çalışma sonuçları olumlu olanların proje çıktıları uygulamaya dönüştürülmeye çalışılmaktadır

 

Demir esaslı metal yüzeylerin bor ile kaplanarak termal ve mekanik dayanımının iyileştirildiği ve kullanım ömrünün arttırılmasına yönelik proje tamamlanmış ve horlama yöntemi ile ilgili patent alınmıştır. Demir çelik sektöründe ise tozlaşan cürufa bor ürünü ilave edilerek kompakt yapıda cüruf elde etmek amacıyla çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda önemli demir-çelik firmaları tesislerinde bor ürünü kullanmaya başlamışlardır. Borlu fren balatası, odun-plastik kompozitler projeleri tamamlanmıştır.”

 

 

ETİMATİK YENİDEN

 

 

CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Bor madenin çok farklı amaçlarla yararlanıldığını ve ülkemizin dünyada bu bağlamda ilk sıralarda yer aldığını belirterek, ”Eti Matik üretimi Kırka Bor İşletme Müdürlüğü bünyesinde kurulan ve toplam kapasitesi yılda 15 bin ton olan pilot tesiste gerçekleştirilmeye başlanmıştı. KİT komisyon üyesi olduğum dönemde konuyu önemsediğim için izlemeye başladım. 2016 yılı ortalama üretimin maliyetinin bin 800 TL/ton olduğu bildirildi. 2014 yılında 3 bin 258 ton üretim, 2 bin 128 ton satış; 2015 yılında 3 bin 646 ton üretim, 3 bin 152 ton satış; 2016 yılında 3 bin 578 üretim, 2 bin 720 ton satış sağlanmıştı. İade ve satış sorunlarına yönelik soru önergeleri de verdim. Üretim sürecinden vazgeçilmemesi, pazara ve rekabete uygun işler yapılması gerekiyordu. Bakan Dönmez, açıklamaları ile Eti Bor’un bu bağlamda pazardan pay alma arayışının sürdüğü görülüyor. Bor madeninin hammadde yerine mamul ürüne dönüştürülmesi doğru ve faydalı olacak bir girişimdir. Ancak rekabet yoğun bir alanda; kalite, seri üretim, pazarlama ile ilgili gereken sağlanmalıdır ve tüketiciye ulaşıp sonuç alacak yöntemler doğru kullanılmalıdır. Her ne kadar adı serbest piyasa ekonomisi konsada her alanda müdahalenin varlığı karşısında etimatiğin öncelikle tüm kamu temizliğinde kullanımına yönelik destekte oluşturulmalıdır. Bilinirliği ve aranırlığı oluştuğunda bu düzenleme serbestleşir. Daha uygun bir fiyatla pazarda yer bulacak etimatik, Bor madeni için ciddi bir pazar yaratabilir. Ayrıca Eti Matik Bor Temizlik Ürünü kimyasal katkı maddesi (petrol türevleri, fosfat, dolgu maddeleri,…vs) içermemesi, doğal bir temizlik ürünü olması sebebiyle doğaya ve canlılara dost bir üründür” dedi.