Aramco saldırısı ile petrol fiyatlarında yaşanan yükseliş, ekonomik durgunluk içindeki Türkiye’nin yükünü artıracak. Uzmanlara göre, petrol kaynaklı maliyet artışları 2020 başından itibaren fiyatlara yansıyacak.

 

 

Aram Ekin Duran / Deutsche Welle Türkçe

 

 

Suudi Arabistan’da devlete ait petrol üreticisi Saudi Aramco’nun 14 Eylül Cumartesi günü insansız hava araçları ile vurulması sonrasında yükselen petrol fiyatları, petrol ihtiyacının yüzde 90’dan fazlasını yurtdışından karşılayan Türkiye için ekonomide yeni bir fay hattının ortaya çıkmasına yol açtı.

DW Türkçe’ye konuşan uzmanlara göre, son 3 çeyrektir küçülen Türkiye ekonomisi 2020 başından itibaren artan enerji maliyetleri ve yeni zam dalgasıyla baş etmek zorunda kalacak.

 

 

“Yeni zamlar yolda”

 

 

Suudi Arabistan’ın petrol üretimini eski seviyelerine getirmek için rezervlerini kullanmak zorunda kalacak olması, tüm ülke ekonomilerinde ‘arz güvenliği’ endişesi yaşanmasına neden oluyor. Türkiye ise, enerjide dışa bağımlı bir ülke olarak petrol piyasasında yaşanan dalgalanmalardan en çok etkilenecek ülkelerden biri olarak öne çıkıyor.

Boğaziçi Üniversitesi Enerji Politikaları Araştırma Merkezi (EPAM) Direktörü ve Enerji Ekonomisi Derneği (EED) Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, artan petrol fiyatlarının Türkiye için ‘yeni zamlar’ anlamına geldiğini söylüyor. Nitekim ilk zamlar kendini hemen akaryakıt fiyatlarında gösterdi. Aramco saldırısı sonrasında 1 hafta içinde motorine iki kez zam yapılarak fiyatı 20 kuruş artırıldı. Benzinin litre fiyatına ise bir seferde 35 kuruş zam yapıldı.

 

 

“Elektrik üretimini olumsuz etkileyebilir”

 

 

Petrol fiyatlarında uzun süredir ilk kez finansal piyasalardan kaynaklanmayan, direkt üretim kaynaklı bir fiyat yükselişi yaşandığını dile getiren Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, “Artık ilave bir jeopolitik gerginlik olmasa bile, fiyatlar eski seviyesine düşmeyecek. Bu da Türkiye ekonomisi üzerinde çok ciddi bir yük olarak karşımıza çıkacak” diyor.

Yalnızca petrol değil doğalgazda da ithalat faturasının artacağını ifade eden Prof. Kumbaroğlu, “Türkiye Rusya’dan doğalgaz ithalatını da petrol fiyatlarına endeksli şekilde yapıyor. En geç Ocak ayında doğalgaz fiyatlarında da Aramco etkisini göreceğiz” diye konuşuyor. Kumbaroğlu’na göre, Türkiye’de doğalgaz ile elektrik üreten şirketlerin mevcut mali krizlerinin üstüne bir de ithalat sorunu yaşanırsa, elektrik arzında sıkıntılar da baş gösterebilir.

 

 

Şirketler maliyet endişesi taşıyor

 

 

Şirketler, şimdiden petrol fiyatlarından kaynaklanacak maliyet artışlarını hesap etmeye çalışıyor. Türkiye’deki önemli uluslararası yatırımlardan biri olan Japonya merkezli dünyanın en büyük klima üreticilerinden Daikin’in Türkiye CEO’su Hasan Önder, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Türkiye gibi sanayisi ham madde ithalatına bağlı ülkelerde petrol fiyatlarındaki bu artışlar, üretime negatif etki edecek” diyor.

Yaklaşık yüzde 10 artan petrol fiyatlarının tüm şirketlerin üretim planlarında değişime yol açacağını ifade eden Önder, “Ancak küresel ticarette Türkiye’nin rakibi olan ülkeler de petrol ithalatçısı olduğu için, bu durum belli bir seviyeye kadar rekabete zarar vermeyecektir. Temennimiz, kısa sürede fiyatlarda eski seviyelerine bir geri çekilme yaşanması” diye konuşuyor.

 

 

Cari fazla dönemi sona erebilir

 

 

Türkiye ekonomisi son 1 yılda sanayi üretimindeki yavaşlama ve ithalatta yaşanan gerileme sonucunda dış ticaret açığını büyük oranda kapamayı başarmıştı. Hatta Merkez Bankası tarafından son açıklanan verilere göre, cari işlemler dengesi Haziran’da 548 milyon dolar açık verse de, yıllık bazda 538 milyon dolar ile 2002’den beri ilk kez fazla vermeyi başarmıştı.

 

https://www.dw.com/tr/ekonomide-yeni-fay-hatt%C4%B1-petrol-fiyatlar%C4%B1/a-50517353