Türkiye’de belki de son 6 – 7 yıldır dövizin sürekli yükseldiği bir ekonomik trend söz konusu durumda. Özellikle son 3 yıldır bu yükseliş iyice artış gösterdi. Hal böyle olunca dövizin yükselmesinden kaynaklanan ekonomik durumlar nedeniyle insanların da gözü kulağı döviz ve özellikle dolar kurunda. Ekonomi haberleri halkın bir numaralı gündem maddesi haline geldi.

 

Hal böyle olunca hakkında çok fazla bilgisi olmayan pek çok insan da döviz kurlarının neden yükseldiğine dair yorum yapar hale geldiler. Pek çok insan dövizin neden yükseldiği ve bu yükselişin ne zaman son bulacağını merak ediyorlar. Elbette ne zaman son bulacağına dair net bir tahminde bulunmak şu an için imkânsız. Ancak dövizin yükselmesine ilişkin sebepler ise biliniyor.

 

Döviz Piyasası

 

Dövizin neden yükseldiğine dair bilgi vermeden önce dilerseniz döviz piyasalarına ilişkin biraz detay verelim.

 

Bilindiği üzere ekonomiye konu her türlü metanın bir piyasası vardır. Aslına bakılırsa piyasa, alıcı ile satıcının bir araya geldiği yerlere verilen isimdir. Hangi kanal aracılığıyla alıcı ve satıcı bir araya geliyorsa piyasa orasıdır.

 

Döviz de her ne kadar yerli para birimimiz dışındaki tüm diğer ülkelerin para birimlerine verilen isim olsa da dövizin Türk lirası karşılığının değişken olması nedeniyle bir de değer tutma işlevi vardır. Döviz de altın ve gümüş gibi değerli madenlerle benzer şekilde bir yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Bu yüzden dövizin alım satımının yapıldığı bir döviz piyasası vardır. İşte döviz kuru bu döviz piyasasında belirlenmektedir.

 

Dövizin değeri nasıl belirlenir?

 

Dövizin değeri yukarıda bahsetmiş olduğumuz döviz piyasasında belirlenmektedir. Peki bu değer nasıl belirlenmektedir?

 

Sadece döviz için değil ekonomiye konu olan bütün mal ve hizmetlerin değeri o mala olan talep ve malın arzı ile belirlenmektedir. Arz miktarı piyasada o maldan ne kadar bulunduğudur. Talep ise o malı ne kadar kişinin istediği ile ilgili bir durumdur.

 

Eğer bir mal piyasada miktar olarak çok fazlaysa o malın arzı fazladır. Yine bir mal piyasada çok fazla müşteri tarafından alınıyorsa o mala olan talep fazladır.

 

İşte döviz kurunun değeri kura olan talep ve arzın denge durumuna göre belirlenir. Piyasada olan döviz miktarı az ise ve az olan bu dövize olan talep fazla ise dövizin fiyatı yani döviz kuru değeri artış gösterecektir.

 

Döviz kurunun değerinin yüksek olmasının sebebi döviz kuruna olan talebin yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Peki, bu talebi ne belirler?

 

Döviz kurunun yüksek olmasını belirleyen etkenler

 

Döviz kuruna olan talebin yüksek olmasından dolayı dövizin değerinin arttığını belirttik. Peki, döviz kuruna olan talep neden artıyor?

 

Öncelikle Türkiye’de döviz arzının tamamen dışarıya bağımlı bir durum olduğunu göz önünde bulundurmalıyız. Nitekim Türkiye, dolar üretemez. Dolar, Amerika Birleşik Devletleri’nin resmi para birimidir. Dolayısıyla üretimi söz konusu değildir.

 

Döviz arzını arttırmanın yolu ülkeye döviz getirici politikalar izlemektir. Döviz getirici politika izleyerek döviz arzı arttırılacağı gibi dolaylı olarak da döviz talebi de azaltılacaktır. Peki, ülkeye döviz getirmek aslında ne demektir?

 

Ülkeye döviz getirmenin kısa vadeli ve uzun vadeli farklı politikalarla yapılması mümkündür. Ancak yüklü miktarda döviz getirmek için yatırımcıları ülkeye çekmek zorunludur. Zira kısa vadeli politikalara örnek olarak turizmi arttırmak gösterilebilir. Ancak turizm ile gelecek döviz miktarı kısıtlıdır ve uzun vadeli garantisi olmayan bir yoldur.

 

Aslına bakılırsa dövizin arzını arttırmak ve diğer yandan da dövize olan talebin düşürülmesi dövizin değerinin düşmesini sağlayacak yöntemlerdir.

 

Dövizin değerini nelerin belirlediğini ve döviz kurunun nasıl düşürüleceğini kısaca belirtmiş olduk. Elbette ki durum, burada belirttiğimizden çok daha ayrıntılıdır. Merak edenlere genel bir giriş niteliğinde durumu özetlemiş olduk.