2023’e doğru: 1915’den 2015’e Mustafa Kemal’in askerlerinin vatan savunması: Yüz yıllık yalnızlık
16 Mart 2015 09:09

Hey on beşli on beşli
Tokat yolları taşlı
Onbeşliler geliyor
Kızların gözü yaşlı

Mustafa MERSİNOĞLU H&H YORUM

****

Çanakkale içinde vurdular beni

Ölmeden mezara koydular beni

Of gençliğim eyvah

Çanakkale dünyaya mal olmuş bir destandır. Yukarıdaki Tokat ve Kastamonu türküleri bunu günümüzde yaşatan, söylerken gözlerimiz yaşartan o günlerin süzülmüş anısıdır. O günlerde oluşan Mustafa Kemal’in askerleri o gün bugündür vatanları için savaşırlar ve

“Yurtta Barış Dünyada Barış”

isterler ve Cumhuriyet Türkiyesi’nin eserlerini bol bol yayınladığı Yunus Emre:

Adımız miskin bizim“
Düşmanımız kindir bizim
Biz kimseye kin tutmayız
Kamu alem birdir bize”

derler. Atatürk’ün ölen yabancı askerler için dedikleri de bunu kanıtlar:

“Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır, huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Onlar bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.”

Şair Fazıl Hüsnü Dağlarca ‘Çanakkale, Yeni Türkiye’nin önsözüdür’ demiştir. Turgut Özakman ‘Diriliş’ demiş ve kitabını yazmış. Türkiye Cumhuriyet’inin temeli bu destanla atılmıştır.

Bu destanın yüzüncü yılı 2015. Bu yıl aynı zamanda Mustafa Kemal’in askerlerinin safları sıklaştıracağı, kaybedilen cephelerin yeniden kazanılması mücadelesinin de doruğu olacak. 2023’te Cumhuriyet kurulduğu zamanki evrensel, insani, devrimsel ve barışçı kökenine tamamen döndüreceğiz ve Atatürk’ün istediği ilerici, bilimi benimseyen, üretici, bağımsız ve özgür bir ülke olacak yeniden Türkiye Cumhuriyeti.
Ülkemizde kim ne derse desin her kesim arasında halkın kendinin de farkında olmamasına rağmen gönül ortaklığı çok yoğun ve köklü. Bu yaşadığımız felekatlerde ve güzel olaylarda hep ortaya çıkıyor hep beraber sevinip hep beraber üzülüyoruz.

Bu Türkiye Cumhuriyet’inin en büyük başarısı.

Küllerinden yeniden doğuş nasıl olacak? Ortak aklımızı kullanarak, birleşerek ve örgütlenerek ve en başta teslimiyetçi olmayarak ve aşağılık duygusu duymayarak. Kendimizi kötülemeyi ve suçlamayı bırakıp elimizdeki olanakları kullanarak ve geçmişteki başarılarımızdan ve hatalarımızdan ders çıkarmalıyız. Aşağıda bir çok kaynaktan yararlanarak hazırladığım bir zaman dizimi koyuyorum. Eminim bir çoğunuz bunları çok iyi biliyorsunuz. Kimi olaylar da sizin yaşamınız sırasında oldu ya da içinde yaşadınız. Yıllardır her olay her tarih çarpıltılıyor, esnetiliyor, yok sayılıyor ya da olmamış olaylar olmuş gibi tamamen uyduruluyor. Bazılarımız samimice ya da iyi niyetle bunlara inanıyor ya da kafaları karışıyor ya da hiç inanmasalar bile yürekleri dağlanıyor, halkımıza küsüyorlar ya da umutsuzluğa kapılıyorlar. Onun için sabırla bunu okuyun kafanızdan eksikleri tamamlıyın, yanlışımız olabilir düzeltin ancak lütfen bir daha tarihimizin bu önemli dönüm noktasında nereden nasıl bu noktaya geldik bir bir gözden geçirin.

1915 – 2015 ZAMAN DİZİMİ

1915

1 Ocak 1915’te Alman denizaltısı U-24 İngiliz gemisi Formidable’ı Fransızların Manş denizi İngilizlerin İngiliz boğazı dedikleri mevkide batırdı ve 547 mürettebat öldü. 1914’te başlayan şimdilerde Birinci Dünya Şavaşı denilen ancak o zaman Büyük Savaş denilen savaş bütün şiddeti ile devam ediyordu.

3 Ocak 1915’de Ege Denizindeki İngiliz Deniz Kuvvetleri komutanı Amiral Yardımcısı S H Carden’e Winston Churhill ‘Çanakkale’nin yalnızca deniz gücü ile geçilip geçilemiyeceğini’ telegrafla sordu. Carden cevap olarak aceleye getirilemiyeceğini ama ‘uzatılmış bir operasyonla’ zorlanacağını yazdı. Daha önce 6 Eylül 1914’da Winston Churchill şöyle bir not yazmıştı: ‘Gelibolu’yu almanın fiyatı şüphesiz ağır olacaktır, ama ondan sonrada Türkiye ile bir daha savaş gerekmiyecektir. 50,000 kişilik iyi bir ordu ve deniz gücü Türk belasının sonu olacaktır.’

4 Ocak 1915’te Sarıkamış felaketi yaşandı onbinlerce asker, hastalık, don ve savaşarak şehit oldular.

Allah(hü)ekber Kars’ın dağı
Mübarek şehit yatağı
Allah(hü)ekber’de söndü hep
Doksan bin evin ocağı

13 Ocak 1915’te İngiliz Savaş Kabinesi Deniz Kuvvetlerinin Şubat ayında İstanbul’u işgal etmek için Gelibolu’yu bombalamasınakarar verdi.

15 Ocak 1915 İngiliz Saphire denizaltısı sabah 06:00’da Kumkale önünde denize daldı, 22 metre derinliğe indi ve Boğaz’a girdi. İsa Reis ve Nusret mayın gemisi deniz üstüne çıkan denizaltıyı batırdılar.

1 Şubat 1915 Mustafa Kemal’in 19. Tümen komutasını aldığını komutanlığa bildiren telgrafı.

2 Şubat 1915 Mustafa Kemal’in tümen subaylarına konuşması: ‘Bir ordunun ruhu subaylardır. Subay ne kadarsa ordu da o kadardır. Orduyu subay yapar. Askere örnek olun. Kendinizi iyi yetiştirin. Sırf askeri bilgiyle iyi asker olunmaz. Okuyun. Sanata ilgi duyun. Hayata bakın. Düşünene asker olun. Hepinizden askerlerinizin ruhunu, beynini yurt sevgisi ile kararak, bilgiyle donatarak eğitmenizi istiyorum. Gözüm heran üstünüzde olacak! Görevde yanlışlığı bağışlamam.’

3 Şubat 1915 Süveyş Kanal Hareketinden büyük kayıplarla geri çekilme.

19 Şubat 1915 İngiliz donanması Gelibolu’yu bombalamaya başladı.

25 Şubat 1915 Mustafa Kemal’in komutasındaki 19. Tümen Eceabat Bölgesine gönderildi.

6 Mart 1915’te Nusret mayınlarını Erenköy mevkine yerleştirdi.

18 Mart 1915’te onsekiz İngiliz ve Fransız gemisi hucuma geçti. Bir İngiliz subay ‘hiçbir insani kuvvetin bu büyüklükteki güce karşı koyamıyacağını’ defterine yazdı. Saldırı bozguna uğradı üç gemi battı üçü ağır yara aldı, 700’den fazla denizci yaşamını kaybetti.

23 Mart 1915: Alman İmparatoru I. Ferdinand’dan Aziz Alexander Nişanı Mustafa Kemal’e verildi.

7 Nisan 1915

Avrupanın Hasta Adamı

ESKİ HALİNE DÖNME

Türkiye: Bu yatağı bırakıyorum William, Yerimi alır mısın?

10 Nisan 1915’de Türk çocuklarına gösterdiği ilgi ile bütün Vanlıların sevgisini kazanan Dr. Maltızyan, göğsünde “Düşmanlarımıza hizmet edenin akıbeti budur” yazısı olduğu halde asılı olarak bulunmuştur. Vali Cevdet Bey, duruma çok üzülmüş ve Doktorun şeref ve hizmetine layık bir merasimle defnedilmesi için emir vermiştir.

11 Nisan 1915 Van Valisi Cevdet Bey’in çektiği telgraf, durumun vahametini açıkça ortaya koyuyordu. Telgrafta: “Van’a gizlice 4000 kadar Ermeni çetecinin getirildiği ve bölgedeki Ermenilerin köyleri basmaya, yakıp yıkmaya, kadın, çocuk ve ihtiyarları yersiz yurtsuz bırakmaya başladılar.” şeklinde bilgi vermekteydi.

20 Nisan 1915 20 Nisan 1915’de Van’daki Osmanlı Bankasını, Duyun-u Umumiye binasını ve Postaneyi yakan Ermeniler, bununla da yetinmemiş ve Müslüman mahallelerini ateşe vermişlerdir. Gittikçe büyüyen isyan hakkında Cevdet Bey şifreli telgrafında, şehirde çarpışmaların bütün şiddetiyle sürdüğünü, çoğu asker olan isyancıların planlı ve organize şekilde hareket ettiklerini bildirmiştir.

24 Nisan 1915 Osmanlı Devleti aleyhinde faaliyette bulunan Ermeni komiteleri kapatıldı.

25 Nisan 1915 Çanakkale Boğazı’ndan geçmeleri engellenen İtilaf Devletleri, Seddülbahir ve Arıburnu’na asker çıkardı. Mustafa Kemal, geri çekilen askerlerin önüne geçerek cephanemiz kalmadı diyen askerlere ‘Düşmandan kaçılmaz’ diyerek süngü taktırarak düşman birliklerini Conkbayırı’nda durdurdu. ‘Size ben taaruz etmeyi emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölene kadar geçecek zaman içinde yerimizi başka kuvvetler ve başka komutanlar alabilir.’

30 Nisan 1915 Osmanlı Padişahı Mehmet Reşat Gümüş İmtiyaz Madalyasını Mustafa Kemal’e verdi.

Santim Santim Çanakkkale Zorlanıyor.

1 Mayıs 1915 Mustafa Kemal komutasında karşı taaruz başlar.

5 Mayıs 1915’te Mustafa Kemal’in rütbesi yarbaylıktan albaylığa yükseltilir…Henüz 34 yaşındadır…

O şimdi Arıburnu ve Ağıldere cephelerine kumanda etmektedir….

14 Mayıs 1915’te Vali Cevdet Bey artık yapılacak bir şeyin olmadığı kararına varmış ve Van’daki Türklerin boşaltılması işlemlerine başlanması emrini vermişti.

15 Mayıs 1915’de Rusların Van’a girecekleri hesaplanmıştı. Bu yüzden Van’daki Hükümet, göçme imkanı olmayanların emniyetini sağlamak ve Ermeni saldırılarından korumak için ilk etapta Ruslarla görüşmeler yapmış ise de bundan bir sonuç alınamamıştır. Zira Rus ordusu Muradiye üzerinden Van’a doğru ilerlerken Müslümanları kılıçtan geçirmeye, Ermenilerden daha zalim ve insafsız katliamlara başlamışlardı.

27 Mayıs 1915 Yer Değiştirme (Tehcir) Kanunu çıkarıldı.

8-9 Ağustos 1915 Mustafa Kemal, Anafartalar Grubu Komutanlığı’na atandı.

6 Ağustos 1915’de İngilizler karaya yeni birlikler çıkarır.

7 Ağustos 1915’de Mustafa Kemal, Çanakkale Komutanı Liman von Sanders karargahı ile bölgedeki bütün birliklerin emrine verilmesini isteyen telefon konuşmasını yapar…

Karşısındaki subayın ‘Çok gelmez mi?’ şeklindeki sorusuna ‘Az gelir’ yanıtını verecektir…

8/9 Ağustos 1915 gecesi önemli bir şey olur…Mustafa Kemal’in askerlik tarzını ve inisiyatif alışını takdir eden Liman von Sanders onu Anafartalar Cephe Grubu Kumandanlığı’na tayin eder…

Mustafa Kemal ‘Sorumluluğu kemal-i iftiharla kabul ettim’ diyecektir…

9 Ağustos 1915 Mustafa Kemal, bizzat idare ettiği taarruzla, Anafartalar cephesinde düşmanı geri attı. I. Anafartalar Zaferi kazanıldı.

10 Ağustos 1915 Mustafa Kemal ve askerleri Conkbayır’ında süngü hücumuyla önemli bir zafer daha kazandı. Bu saldırı sırasında Mustafa Kemal’in göğsüne isabet eden bir şarapnel parçası saatini parçalayarak onun hayatını kurtaracaktır…

17 Ağustos 1915 Mustafa Kemal ve askerleri Anafartalardan sonra Kireçtepe’de de zafer kazandı.

19 Ağustos 1915 Mustafa Kemal, 16. Kolordu Komutanı oldu.

21 Ağustos 1915 Mustafa Kemal ve askerleri II. Anafartalar Zaferi’ni kazandı.

1 Eylül 1915: Osmanlı Padişahı Mehmet Reşat’tan Gümüş Liyakat Madalyası, Mustafa Kemal’e verildi.

25 Eylül 1915’te Nazım Hikmet Heybeliada Bahriye Mektebi’ne girdi.

8 Ekim 1915İngiliz Savaş Propaganda Bürosu Wellington House Ermeniler üstüne yaptığı Lord Bryce’ın konuşmasını yayınladı.

26 Ekim 1915 Mustafa Kemal, Enver Paşanın emir ile Anafartalar Grubu içinde bir ast göreve atandı. Bunun üzerine istifa etti bunun üzerine Alman General Sander Mustafa Kemal’e bir ay hava değişimi izni verdi.

27 Ekim 1915 tarihli sayısında, Mustafa Kemal’in, dönemin Donanma Mecmuası adlı derginin cephede Anafartalar Komutanı olduktan sonra kendisine tahsis edilen bir otomobilin içinde görülen ilk fotoğrafı yer aldı, ancak fotoğrafın altında ismine yer verilmedi.

29 Ekim 1915, tarihli dönemin saygın gazetelerinden Tasvir-i Efkar’da Mustafa Kemal’in bir fotoğrafına yer verildi ve fotoğrafın altında ise şu ifadeler vardı:

”Çanakkale Deniz Savaşları’nda olağanüstü yararlılık gösteren, olağanüstü şeref ve şanlı muharebe yapan, boğazları, halifelik makamı olan İstanbul’u kurtaran komutanlarımızdan güçlü, hamiyetli, saygın Albay Mustafa Kemal Beyefendi.”
Bu fotoğrafın yayımlanmasının ardından Enver Paşa’nın son derece kızdı ve, gazetenin sahibi Yunus Nadi’ye, milletvekili olduğu için bir şey diyemedi, ancak bazı gazete görevlilerini hapsettirdi ve birkaç gün gazeteyi kapattırdı.

1 Aralık 1915 Harp Mecmuası’nın Aralık ayı sayısında 3’te 1 boyutta ‘Anafartalar Kumandanı Miralay Mustafa Kemal’ altyazılı temiz bir fotoğraf yayımlanıyor.”

9 Aralık 1915 Donanma Dergisi’nin ”Şen Satırlar” adlı tarihli sayısında İstanbul’dan Gelibolu Yarımadası’na gelen ayan ve milletvekilleri heyetinin Mustafa Kemal ile birlikte çekilmiş 4 fotoğrafının kullanıldığını, ancak Mustafa Kemal’in adından hiç bahsedilmez.

10 Aralık 1915 Mustafa Kemal, Çanakkale Cephesi’n komutanlığından ayrıldı.

19-20 Aralık 1915 Düşman birlikleri, Arıburnu ve Suvla’yı gizlice boşalttı.

28 Aralık 1915: Alman İmparatoru Wilhelm’den saygın Demir Haç Madalyası Mustafa Kemal’e verildi.

1916

1 Ocak 1916 Harp Mecmuası’nın 4’ncü sayısının kapağında, Gelibolu Yarımadası’ndaki Kireçtepe’de gazi askerlerin mermilerle yaptığı anıtın önünde Mustafa Kemal’in yer aldığı fotoğrafın altında ise ”Çanakkale’de Kireçtepe’de büyüklüğüne söz bulunmayan, her an canlarını feda eden o mübarek şehitler yatar” diye bir ibarenin yer aldığını, Mustafa Kemal’in isminden hiç bahsedilmez.

7 Ocak 1916 Mustafa Kemal Binbaşı İzzetin’e yolladığı mektupta İstanbul’da iyi karşılandığını bir mektupla yazdı.

9 Ocak 1916 İngilizler Saddülbahir’den de çekilişi. Çanakkale savaşlarının sonu.

ÇANAKKALE GEÇİLMEZ

Gürleyen top sesleri Mehmetçiğin sesidir.
Çanakkale ulusun bütünleştiği yerdir.
Denizde Nusrat’ımız, karada bataryalar,
Hamidiye atışta, birde Mesudiye var.

Düşmana yok verecek bir karış toprağımız,
Anadolu bizimdir dalgalan bayrağımız.
Conkbayırı, Kilitbahir, hele Anafartalar,
Tarih sayfalarına yeni bir destan yazar.

Korkumuz yok, birleşsin gelsin yeni ordular,
Atatürk’ün izinde yenilmez Mehmetçik var…
Düşmana yok verecek bir karış toprağımız,
Anadolu bizimdir dalgalan bayrağımız.

Çanakkale köpürür düşmana geçit vermez.
Bu toprağın üstüne başka bayrak dikilmez.
Öyle bir zafer ki bu asırlarca silinmez.
Haykırır tüm ulusum Çanakkale geçilmez

Fazıl Hüsnü DAĞLARCA

DUR YOLCU

Dur yolcu, bilmeden gelip bastığın,
Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.
Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın,
Bir vatan kalbinin attığı yerdir!.

Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda,
Gördüğün bu tümsek Anadolu’nda
İstiklal uğrunda, namus yolunda,
Can veren Mehmed’in yattığı yerdir!

Bu tümsek, koparken büyük zelzele,
Son vatan parçası geçerken ele,
Mehmed’in düşmanı boğduğu sele,
Mübarek kanını kattığı yerdir!…

Düşün ki haşrolan kan, kemik, etin
Yaptığı bu tümsek, amansız, çetin,
Bir harbin sonunda bütün milletin,
Hürriyet zevkini tattığı yerdir!…

NECMETTİN HALİL ONAN

15 Ocak 1916’da Mustafa Kemal piyade birlikleri eşliğinde Edirne’ye at üzerinde girer…Bayraklar ve ‘Çanakkale kahramanı’ tezahüratı ile karşılanır…16 Kolordu komutanlığına atandı.

17 Ocak 1916 Osmanlı Padişahı Mehmet Reşat Altın Liyakat Madalyasını Mustafa Kemal’e verdi.

16 Şubat 1916 Erzurum Ruslar tarafından işgal oldu.

27 Şubat 1916’da Mustafa Kemal Paşa Edirne’den ayrılır Daha sonra kolordusu ile birlikte Doğu Cephesi’ne gönderilir.

27 Mart 1916 Mustafa Kemal Dıyarbekir’e ulaştı.

1 Nisan 1916 Mustafa Kemal Paşa oldu.

16 Nisan 1916 Mustafa Kemal Paşa Silvan Diyarbekir’de karahgah kurar.

18 Nisan 1916 Ruslar Trabzon’u işgal etti.

29 Nisan 1916’da Kut’ül Ammare Kuşatması sonrasında İngiliz kuvvetlerinin Osmanlı 6. Ordusu karşısında bozguna uğradı.

9 Mayıs 1916 Paul Cambon’un Sir Edward Grey’a mektubunda bulunan Skyes-Picot Antlaşması haritası.

16 Mayıs 1916 tarihinde İngiltere ve Fransa arasında yapılan Skyes-Picot Osmanlı Devleti’nin Orta Doğu topraklarının paylaşılmasını öngören gizli antlaşması yapıldı.

27 Temmuz 1916’da 4. Ordu’da görevli bulunan Alman Miralayı Kreß von Kressenstein’in komutasındaki 10.000 kişilik bir kuvvetle ikinci kanal seferi gerçekleşti. Ancak ilkinde olduğu gibi ağır bir yenilgi alan Osmanlı kuvvetleri El Ariş’e çekilmek zorunda kaldılar.

6-8 Ağustos 1916 Mustafa Kemal Paşa Muş ve Bitlis’ı Ruslardan geri aldı. Altın Kılıç İmtiyaz ile ödüllendirildi.

22 Kasım 1916 Mustafa Kemal günlüğüne şunları yazdı:’ Maiyetimdekilerle peçenin kaldırılması ve kadınların sosyal durumlarının düzeltilmesi hakkında sohbet ettim. 1. Yaşam hakkında bilgili olabilmeleri için annelerin eğitimi. 2. Kadınlara özgürlük. 3. Kadınlarla beraber yaşamanın erkeklerin ahlaklarına, düşünce ve duygularına iyi etkisinin iyi olacağını.

25 Kasım 1916 Mustafa Kemal Paşa 2. Ordu Komutan Yardımcısı oldu.

1917

17 Şubat 1917 Mustafa Kemal, Hicaz Seferi Kuvvetler Komutanlığına atandı

7 Mart 1917 Mustafa Kemal, Diyarbakır’daki 2. Ordu Komutan Vekilliğine atandı.

11 Mart 1917 İngilizler Bağdat’ı ele geçirdi.

16 Mart 1917 Mustafa Kemal, Diyarbakır’daki 2. Ordu Komutanlığı’na asil olarak atandı.

18 Mart 1917 Mustafa Kemal Paşa 2. Ordu Komutanı oldu.

27 Haziran 1917 Yunanistan, İtilaf Devletleri yanında savaşa girdi.

5 Temmuz 1917 Mustafa Kemal, Halep’teki 7. Ordu Komutanlığı’na atandı.

17 Temmuz 1917 Rus Çarı, çıkan ayaklanma sonunda iktidardan çekildi. Sosyalistler, Sovyet Hükümetini kurdu.

9 Eylül 1917 Avusturya Macaristan Hükümeti Mustafa Kemal’e, ikinci rütbe harp alameti Askeri Liyakat madalyası verdi.

20 Eylül 1917 Mustafa Kemal, 7. Ordu Komutanı sıfatıyla, memleketin ve ordunun durumunu açıklayan tarihi raporunu İstanbul’a gönderdi.

6 Ekim 1917 Mustafa Kemal 7. Ordu Komutanlığı’ndan istifa ettiğini bir yazı ile Enver Paşa’ya bildirdi.

9 Ekim 1917 Rusya’da yeni bir ayaklanma çıktı. Sosyalistler Bolşevik Hükümeti’ni devirerek, 1. Dünya Savaşından çekildiler. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kuruldu.

15 Ekim 1917 7. Ordu Komutanlığı’ndan ayrılan Mustafa Kemal, 2. Ordu Komutanı sıfatıyla, izinli olarak İstanbul’a döndü.

9 Aralık 1917 İngilizler, Kudüs’ü işgal etti.

15 Aralık 1917 Mustafa Kemal, Veliaht Vahdettin ile Almanya’ya gitti.

16 Aralık 1917 Mustafa Kemal’e “Birinci Rütbeden Kılıçlı Mecidi Nişanı” verildi.

1918

30 Ekim 1918 Agamemnon zırhlısında Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandı.

31 Ekim 1918 Mustafa Kemal Paşa Yıldırım Orduları Komutanlığına atandı.

2 Kasım 1918 tarihli İngiltere Başbakanına verdiği, muhtırasında Venizelos, Batı Anadolu’nun tamamen Rumlaştırılması için, ‘Bu halde, karşılıklı ve isteğe bağlı bir göç akımı yaratılacaktır.’ ifadesini kullanmıştır.

5 Kasım 1918 Mustafa Kemal’in Sadrazam İzzet Paşa’ya Adana’dan telgrafı ‘…Pek ciddi ve samimi olarak arzederin ki, mütareke şartları arasında yanlış yorum ve anlamayı ortadan kaldıracak tedbirler alınmadıkça orduları terhis edecek olursak İngilizlerin ihtiraslarının önüne geçmiye imkan kalmıyacaktır.’

6 Kasım 1918 Mustafa Kemal’in Sadrazam İzzet Paşa’ya Adana’dan ‘ İskenderun’a çıkacak İngilizlere ateş emir verdiğini’ telgrafını çekti.

8 Kasım 1918 Mondros Mütarekesi’ni imzalayan Osmanlı Heyeti’nin başkanı olan Bahriye Nazırı Rauf (Orbay) Bey ile Vahidettin arasında , selamlıkta geçen konuşma Sultan’ın düşüncelerini anlamak bağlamında ilgi çekicidir: “Beyefendi, ortada bir millet var; koyun sürüsü! İdaresi için bir çoban lazım. O da benim!”

10 Kasım 1918 Ahmet İzzet Paşa’nın Mustafa Kemal’e Sadaretten çekildiğini ve İstanbul’a gelmesinin iyi olacağını bildiren telgrafı.

13 Kasım 1918 İngiliz donanmasına ait zırhlılar İstanbul Boğazına girip buraya demirlemiş toplarını Osmanlı Devletinin merkezi karargâhı olan Dolmabahçe Sarayına çevirmişti. Salih Bozok’un gözyaşları içinde Mustafa Kemal’e dönerek Boğaza demirlemiş İngiliz zırhlılarını göstermesi üzerine Mustafa Kemal: “Geldikleri gibi giderler”. dedi.

21 Kasım 1918 Meclis-i Mebusan Dağıldı. Mustafa Kemal Fethi Bey ile Mimber gazetesini çıkardı.

29 Kasım 1918 İstanbul’da bazı kuruluş ve siyasi parti temsilcilerinin katılımıyla ‘Milli Kongre’ adıyla bir teşkilat meydana getirilişi ve ilk toplantısını yapması. Bu kongre ilk defa Kuvay-ı Milliye tabirini kullandı ve Milli mücadele için birleşmeyi savundu.

16 Aralık 1918 Hariciye Nazırı Mustafa Şerif Paşa’dan İngiliz Ordu Komutanı General Milne’ye ‘Sultan ve geniş bir halk kitlesi adına katiyet ve ciddiyetle temin ederim ki, umumun arzusu İngiltere tarafından idare edilmektir.’

22 Aralık 1918 tarihinde Kürdistan Teali Cemiyeti Başkanı Seyyit Abdülkadir ve Mevlanzade Rıfat gibi cemiyet üyeleri ile Hürriyet ve İtilaf Fırkası mebuslarından Konya mebusu Zeynelabidin, Karesi mebusu Vasıf ve Mustafa Sabri Efendi’nin katıldığı bir toplantı yapılmıştı. Bu toplantıda saltanata ve halifeye bağlı kalmaları koşuluyla Hürriyet ve İtilaf Partisi Hükümeti tarafından kendilerine bağımsız Kürdistan sözü verilen bir anlaşma imzalanmıştı. İngiliz Yüksek Komiser Müşaviri Tom Hohler, raporunda Kürtlerin özerklik sözü karşılığında Mustafa Kemal’i yoketme vazifelerini yerine getirmek mecburiyetinde olduklarını bildirir.Kürdistan Teali Cemiyeti İstanbul’da kuruldu ve doğu illerinde şubeleri açtı. Kürt devleti kurulması amacı güden bu cemiyetin adı, Kürdistan yükselme derneği anlamına gelmektedir.

30 Aralık 1918 Venizelos Paris Sulh Konferansı’nın toplanmasından önce, Konferans’ın hazırlık heyetine verdiği tarihli mektubunda da , ‘Batı Anadolu’da karşılıklı bir göçün uygulanması mümkündür.’ demiştir.

1919

7 Ocak 1919 İstanbul’da Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey’in tutuklanarak Bekirağa Bölüğüne sevkedilmesi.

15 Şubat 1919’da Cemiyet-i Müderrisin kuruldu. Kurularından biri İskilipli Mehmet Atıftır. Başkanı da Mustafa Sabri Efendi.Din ve devlet ayrılığına taraftar olmadan bilimsel, ahlaki ve sosyal yollarla siyasi hayata etkide bulunmaya çalışmış kuruluş amacında siyaset yapmak bulunmamakla beraber siyasi partilere üye olabilecekleri belirtilmişti. Ülke içerisinde gelişen olaylar sonucu cemiyetin kuruluş beyannâmesinde yer alan siyasetle uğraşmama kararına uyulmadı. İkdam Gazetesi’nin 26 Eylül 1919 beyannâmeli nüshasında Kuva-yi Milliyeciler aleyhinde ağır ifadeler ve hakaretler içeren bir bildiri yayınlanmıştı

28 Mart 1919 İtalyanlar Antalya’yı işgal etti.

29 Mart 1919’da, Irak cephesinden çekilişi yürütmüş Ali İhsan Sabis Paşa ile Malta Sürgünleri başlamış ve Ekim 1920’ye 145 kişi sürülmüştür.

9 Nisan 1919 Osmanlı Devleti’nin savaşta yenilmesinden sonra İttihat ve Terakki Fırkası dağıldı ve Hürriyet ve İtilaf Fırkası iktidara geldi. Yeni hükümet İttihat ve Terakki Fırkası ile bağlantılı bürokratları görevden alıp yerlerinde kendine yakın bürokratları getirdi. Kaymakam Kemal Bey tehcir sırasında Ermeni ahalinin ölümünden sorumlu tutularak yargılandı. Suçlanmasının işgalci devletlerin baskısıyla yapıldı. Kurulan Âliye Divan-ı Harb-i Örfi’de, “kış gününde vatandaşları can ve mal kaybına uğrattığı, ayaklarına süngüler bağlayarak ölüme terk ettiği” iddialarıyla suçlandı. O ise, “Ben aldığım emri yerine getirdim. Sürgün edilenlere insanî şekilde davrandım. Süngü bağlamadım. Vicdan azabı duymuyorum. Kimsenin ölümü için emir vermedim.” diyerek suçlamalara karşı çıktı. Yargılama sonucunda, mahkeme idamına karar verdi.

10 Nisan 1919 Boğazlıyan Kaymakamı bulunan Kemal Bey’in İstanbul’da Divan-ı Harb kararı ile idama mahküm olmasını halk büyük gösterilerle protesto etti.’

11 Nisan 1911 Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey’in cenazesinin halk tarafından çok büyük tören ve nümayişle toprağa verilmesi.

30 Nisan 1919 Mustafa Kemal Paşa 9. Ordu Müfettişliğine atandı.

15 Mayıs 1919’da Yunanlılar İngiliz desteği ile İzmir’i işgal ettiler. Hasan Tahsin ya da gerçek adıyla Osman Nevres (1888, Selanik), İzmir’e çıkartma yapan, seçkin askerlerden oluşan Yunan Efzon Alayı işgal askerine, Kordonboyu’ndan ilk kurşunu sıkarak Türk direnişini başlattı. Yunan askerleri birçok Türk’ü öldürdü, ev, işyeri ve depoları yağmaladı, kadınlara tecavüz etti.

16 Mayıs 1919 Mustafa Kemal’in Cuma Selamlığından sonra mahfil-ıHümayun’da Padişah Vahdettin tarafından kabulü. Mustafa Kemal’in Bandırma Vapuru ile akşam üzeri İstanbul’dan ayrılışı. İzmir’in işgali üzerine ülkenin çeşitli yerlerinde mitingler düzenlenmesi ve milli matem ilanı.

19 Mayıs 1919 Mustafa Kemal Samsun’a çıktı. İstanbul’da General Milne’nin ‘Mustafa Kemal Paşa’nın niçin Sıvas’a gönderildiğini Harbiye Nezaretine yazı ile sorması.

1915- 2015 ZAMAN DİLİMİ DEVAM EDECEK.

Mustafa Mersinoğlu 15 Mart 2015 Brighton, İngiltere.

Mustafa MERSİNOĞLU Twitter